|
|
 |
Κάισσα
Η Κάισσα είναι η Μούσα του σκακιού. Ούτε οι Αρχαίοι Έλληνες όμως, αλλά και οι Ρωμαίοι γνώριζαν το σκάκι στη σημερινή του μορφή, οπότε η Κάισσα αποτελεί μεταγενέστερη οντότητα. Κατασκευάστηκε για να εξηγηθεί με μύθο τον τρόπο που δημιουργήθηκε το σκάκι, το οποίο θεωρείται η Τέχνη της Σκέψης και της Λογικής Επιστήμης.
Ο πρώτος που δοκίμασε να δημιουργήσει τη νέα θεότητα είναι ο Ιταλός ποιητής Marco Girolamo Vida (1490-1566). Στο έργο του «Scaccia ludus», το οποίο γράφτηκε στα λατινικά το 1525 και δημοσιεύτηκε το 1527, περιγράφει τους κανόνες του σκακιού. Αποδίδει την ευθήνη για την παράδοση του παιχνιδιού στους θνητούς στη νύμφη Scacchis, αλλά αυτό το όνομα δεν έγινε ευρύτερα αποδεκτό.
«Caissa» ήταν ο τίτλος ενός ποιήματος που γράφτηκε το 1763 από τον Βρετανό sir William Jones (1746-94) και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του « Poems » το 1772. Μερικοί μελετητές υποψιάζονται ότι ο Jones εμπνεύστηκε από τον Vida, άλλοι όμως πιστεύουν ότι η ιδέα του ήταν εντελώς ανεξάρτητη. Ο Jones ήταν ερευνητής της αρχαίας Ινδικής λογοτεχνίας, οπότε ίσως να ήρθε σε επαφή με το σκάκι και τους μύθους του όταν έψαχνε αρχαία σανσκριτικά κείμενα. Το ποίημά του περιγράφει τα κομμάτια και τον τρόπο κίνησής τους, ενώ στη συνέχεια δίνει τη δική του εξήγηση για την προέλευση του παιχνιδιού:
«… Δεν κατασκευάστηκε από θνητό χέρι αυτό το καταπληκτικό παιχνίδι,
Αλλά εφευρέθηκε από θεούς και από αυτούς έφτασε σε μας.
Μια αξιολάτρευτη δρυίδα έκανε την εκδρομή της στις άγριες περιοχές της Θράκης, έχοντας γοητευτική όψη και γλυκό παρουσιαστικό,...
η ομορφιά της ήταν διάσημη πέρα από λόφους και πεδιάδες,
και το όνομα της νεανίδος ήταν Κάισσα...»
Ο 'Aρης την είδε κατά τύχη, θαύμασε τα κάλλη της και την ερωτεύτηκε. Αυτή όμως αγνόησε τα ερωτικά του καλέσματα, οπότε αυτός κάθησε στο σημείο που την πρωτοσυνάντησε και άρχισε να παραπονιέται για την τύχη του. Μια ναϊάς άκουσε τους ερωτικούς του θνητούς και τον συμβούλεψε:
«Δεν μπορείς να κατασκευάσεις μια διασκέδαση ή ένα κατευναστικό παιχνίδι,
ώστε να φανείς αρεστός στα μάτια της νεανίδος;»
Ο 'Aρης απαντά ότι μόνο μια αληθινή τέχνη θα συγκινούσε τα άπονα στήθη της Κάισσα, αλλά αποδέχεται τη συμβουλή και κατασκευάζει το σκάκι.
Στη συνέχεια, ο 'Aρης πλησιάζει τη δρυίδα και της παρουσιάζει το σκάκι. Η Κάισσα εντυπωσιάζεται και δέχεται να γίνει ερωμένη του, οπότε ο 'Aρης της αφιερώνει τη νέα τέχνη:
«Δίδαξε τους κανόνες που ορίζουν το παιχνίδι της σκέψης,
Και το ονόμασε Κάισσα από το όνομα της δρυίδος,
απ’ όπου οι γιοί της Αλβιόνας, που αναγνωρίζουν την αξία του,
ενέκριναν το παιχνίδι της σκέψης και το ονόμασαν Σκάκι.»
Κάπως έτσι έγινε η Κάισσα δέκατη Μούσα στο σύγχρονο πάνθεο των προστάτιδων κάθε Τέχνης.
(απόδοση του ποιήματος στα ελληνικά: Ηλίας Κουρκουνάκης)
|
Αγγλικά
