|
|
 |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΕΚΤΟ. Δεν μπορώ να τα δεχθώ «σαν αποτέλεσμα τυφλής τύχης»
Ύστερα απ’ όσα γράψαμε, η σκέψη μας ανατρέχει στον Α. Sedgwick (Σέτζγουϊκ), το γεωλόγο του Καίμπριτζ, που έκανε αυστηρή κριτική στο βιβλίο «Ίχνη...» η «Λείψανα...» (1854) του Robert Chambers (P. Τσέϊμπερς). Έγραφε τότε: «Όλα σ’ αυτό το βιβλίο (τα «Ίχνη») είναι ρηχά• όλα είναι μεταχειρισμένα (...)• σοβαρή αλήθεια και σοβαρή ανοησία, είναι παράξενα ανακατεμένα» (1). Μήπως τάχα είναι αυτή η τελική έκβαση εκείνου, που ο Δαρβίνος ονόμαζε με τόσο σαρκασμό μια «καλή σάτιρα, καλή ειρωνεία και πυροτέχνημα»; (good squib).
Βέβαια πολλοί θέλησαν να πουν πως οι καταστρεπτικές επιδράσεις της θεωρίας της εξελίξεως του Δαρβίνου στον κόσμο οφείλονταν απλώς σε λανθασμένη κατανόηση των όσων είπε ο Δαρβίνος. Υποστήριξαν π.χ. πως ο Μουσσολίνι κι ο Χίτλερ παρανόησαν το Δαρβίνο (2) και ότι δεν κατάλαβαν το νόημα της «φυλής», του «γένους». Αλλά όπως έγραψε ο Sir Arthur Keith (Σερ Άρθουρ Κέϊθ) στο βιβλίο του «Essays on Evolution» (Δοκίμια πάνω στην εξέλιξη), ο Δαρβίνος ήταν εκείνος που δίδαξε ότι η εξέλιξη προχωρεί με τον πόλεμο και την πάλη μεταξύ των απομονωμένων φυλών (ή φατριών). Ώστε δεν είναι δίκαιο να κατακρίνουμε τους πολιτικούς ότι... «παρανόησαν» τις βιολογικές θέσεις του Δαρβίνου.
Είναι αλήθεια πως ο Δαρβίνος δεν εφάρμοσε στην πράξη τη θεωρία του για τον αγώνα για ύπαρξη• ο ίδιος ήταν ήσυχος άνθρωπος και καλός πατέρας. Γι’ αυτό άλλωστε κι η κριτική δεν ήταν αυστηρή κατά του προσώπου του. Αλλά η καλοσύνη του αυτή δεν τον δικαιώνει. Ορθά γράφει ο Robert Ε. D. Clark (Κλάρκ), αξιολογώντας τη θεωρία και το έργο του Δαρβίνου:
«Χρόνια τώρα, ο κόσμος έχει πολλούς πλουσίους, που πλουτίζουν συνεχώς από το δουλεμπόριο, από την εκμετάλλευση των ιθαγενών σε μεταλλεία και εργοστάσια, από την πώληση όπλων και πολεμικών μηχανών αναμοχλεύοντας ή υποστηρίζοντας πολέμους κλπ. Οι άνθρωποι αυτοί είναι συνήθως ήσυχοι και καλοί οικογενειάρχες. Τέτοιοι άνθρωποι όμως είναι συχνά απαίσιοι υποκριτές, ιδιαίτερα μάλιστα όταν προβάλλουν και ως Χριστιανοί. Μ’ αυτό λοιπόν το κριτήριο δεν μπορούμε να δικαιώσουμε το Δαρβίνο (και το Σπένσερ), γιατί ήταν καλός στην ιδιωτική του ζωή. Γιατί, εκτός του ότι ο Δαρβίνος έκανε πιθανώς μεγαλύτερο κακό από όλους τους κατασκευαστές και εμπόρους όπλων, τους πρόσφερε και μια φιλοσοφία, με την οποία δικαιολογούν (Σ.Σ. όπως γράψαμε και αναλύσαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο) όλες τις εγκληματικές ενέργειές τους» (3).
Ανεξάρτητα απ’ όλα αυτά, το γεγονός είναι τούτο: η θεωρία του Δαρβίνου, την οποία η αθεϊστική προπαγάνδα εκμεταλλεύτηκε και συνεχίζει να εκμεταλλεύεται με καταπληκτική δεξιοτεχνία και θαυμαστή δολιότητα για να υποστηρίξει τα εγκλήματά της — κοινωνικά ή πολιτικά — είχε σαν αντικείμενο ζητήματα φυσικά και όχι μεταφυσικά. Άλλωστε ο Δαρβίνος, παρά τον αγνωστικισμό του, το πείσμα του και το πάθος του να πολεμήσει τη σταθερότητα των ειδών, που διδάσκει η Αγία Γραφή, ξεκαθάρισε για τον εαυτό του το θέμα σχέσεων Χριστιανισμού και Επιστήμης.
Έγραψε στο «Περί της Καταγωγής του Άνθρωπου» έργο του:
«Το πρόβλημα τούτο, εννοείται, (αν το θρησκευτικό φαινόμενο είναι καθολικό στον άνθρωπο) είναι ολότελα διαφορετικό απ’ τ’ ανώτερο πρόβλημα του αν υπάρχει ένας Κύριος Δημιουργός του σύμπαντος, πρόβλημα στο οποίο οι μεγαλύτερες διάνοιες όλων των αιώνων έχουν απαντήσει καταφατικά» (4).
Ο ίδιος πάλι έγραψε:
«Και οι δυο «πράξεις» της γενέσεως, τόσο του είδους, όσο και των ατόμων, είναι εντελώς κατά τον ίδιο τρόπο, μέρη εκείνης της μεγάλης σειράς των γεγονότων, τα οποία με κανένα τρόπο δεν μπορεί να δεχτεί το πνεύμα μας σαν αποτέλεσμα τυφλής τύχης» (5)•
Αλλά και προς γενική κατάπληξη των οπαδών του, οι οποίοι πανηγύριζαν για το καίριο πλήγμα, το οποίο είχε καταφέρει τάχα ο Δαρβίνος εναντίον της πίστεως, ο Δαρβίνος έδινε την ακόλουθη γραπτή απάντηση, η οποία εδημοσιεύθη μετά το θάνατό του στην Εφημερίδα της Αυγούστης τον Οκτώβριο του 1883:
«Το περί θρησκευτικών πεποιθήσεών μου ζήτημα σπουδαίο είναι μόνο για μένα τον ίδιο. Επειδή όμως μ’ ερωτάτε, απαντώ, ότι στο ζήτημα αυτό οι γνώμες μου μεταβάλλονται πολλές φορές. Αν κάποιος πρέπει να ονομάζεται θεϊστής, εξαρτάται από τη σημασία που δίνουμε σ’ αυτή τη λέξη• αλλά ούτε και κατά την εποχή των πιο μεγάλων μου ταλαντεύσεων υπήρξα άθεος, δηλαδή άνθρωπος που αρνείται την ύπαρξη του Θεού» (6).
‘Εξάλλου ο Δαρβίνος, κατά τον Ι. Σκαλτσούνη, επέμενε με την ασύστατη υπόθεση του, ότι η καταγωγή όλων των ζωικών ειδών προέρχεται μεν «από ένα πρώτον έμβιον ον», έλεγε όμως ότι αυτό «το πρώτον έμβιον ον» δημιουργήθηκε από υπερφυσική δύναμη! Ακόμη ο Δαρβίνος υποστήριζε, πάντοτε κατά τον Ι. Σκαλτσούνη, ότι
«ποτέ δεν εκλονίσθη στη διάνοια του η απόλυτη βεβαιότητα περί υπάρξεως Θεού και Δημιουργού. Το μεγαλείο της δημιουργίας της ζωής και την παντοδυναμία του Υψίστου διέβλεπε σ’ αυτό το πρωτόπλασμα, το οποίο είχε περιβληθεί με όλη την έκτακτη και καταπληκτική δύναμη για την παραγωγή ολόκληρου του ζωϊκού κόσμου διά της εξελίξεως» (7).
Πέρα απ’ αυτά ο Δαρβίνος, παρόλα όσα είπε για τον άνθρωπο, δεν μπόρεσε ν’ αποκρύψει το θαυμασμό του γι’ αυτόν. Έτσι ονόμασε τον άνθρωπο
«το μέγα θαύμα του παντός» (8).
Κατά συνέπεια οι υλιστές Μπύχνερ, Μολεσόθ, Χαίκελ και οι διάδοχοι τους προχώρησαν πολύ πιο πέρα από το Δαρβίνο. Αυτοί εχλεύαζαν και συνεχίζουν να χλευάζουν όσους πιστεύουν σε Θεό Δημιουργό. Τις θέσεις του Δαρβίνου εκμεταλλεύονται στο μέτρο και στο βαθμό που εξυπηρετεί τους σκοπούς τους...
Υπάρχει όμως και ένα άλλο πολύτιμο στοιχείο, που δείχνει ότι στα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Δαρβίνος παραδέχτηκε τα λάθη της θεωρίας του και ομολόγησε το μεγάλο κακό, που έκανε με τα όσα έγραψε. Το στοιχείο αυτό δείχνει προσπάθεια μεταμέλειας του Δαρβίνου και αποστομώνει όσους εκμεταλλεύτηκαν ή συνεχίζουν να εκμεταλλεύονται τη θεωρία του. Αποτελεί δε σπουδαιότατο επιχείρημα για τους ανθρώπους της πίστεως. Γι’ αυτό και το παραθέτουμε, όπως μας το προσφέρει ο Όσβαλντ Σμιθ (Oswald J. Smith). Ο Σμιθ διηγείται για τις τελευταίες μέρες της ζωής του Δαρβίνου:
«Θα δημιουργήσει ασφαλώς έκπληξη στους μελετητές της εξελίξεως, που δεν το ξέρουν, όταν μάθουν ότι ο Δαρβίνος στα τέλη της ζωής του επέστρεψε στην πίστη προς την Αγία Γραφή. Πολλοί άνθρωποι, όταν πλησιάζουν στο τέλος της ζωής τους και κατά συνέπεια συνειδητοποιούν περισσότερο το γεγονός ότι θα παρουσιασθούν στο Θεό και θα βρεθούν στην αιωνιότητα, έχουν μετανοήσει τόσο για τις ιδέες, όσο και για τη συμπεριφορά τους. Ένας απ’ αυτούς ήταν και ο Δαρβίνος. Την ιστορία, που ακολουθεί, διηγείται η λαίδη Χόουπ (Lady Hope) από το Νόρθφιλντ (Northfield) της Αγγλίας, μια πολύ καλή Χριστιανή, που βρισκόταν συχνά δίπλα στο κρεβάτι του Δαρβίνου, πριν ο τελευταίος πεθάνει. Τα παρακάτω τα γράφει η ίδια, κι αυτά δεν είναι μόνο ενδιαφέροντα• είναι και πολύ διαφωτιστικά. Να το κείμενό της».
Διηγείται λοιπόν η Αγγλίδα Χόουπ, όπως βεβαιώνει ο Όσβαλντ Σμιθ:
«Ήταν ένα από εκείνα τα μεγαλόπρεπα φθινοπωρινά δειλινά, που απολαμβάνουμε κάποτε στην Αγγλία, όταν μου ζητήθηκε να πάω να καθήσω πλάι στον πασίγνωστο καθηγητή Κάρολο Δαρβίνο. Τον βρήκα ανακαθισμένο στο κρεβάτι, ακουμπισμένο στα μαξιλάρια. Ήταν γυρισμένος προς τα έξω και ατένιζε τα δένδρα και τα χωράφια με τα αραποσίτια, που χρύσιζαν καθώς έπεφτε πάνω τους το λαμπρό φως του ηλιοβασιλέματος (...). Κούνησε ανάλαφρα το ένα του χέρι προς το παράθυρο δείχνοντάς μου την όμορφη σκηνή του φθινοπωρινού δειλινού, ενώ στο άλλο κρατούσε μια ανοικτή Αγία Γραφή, την οποία μελετούσε.
—Τι διαβάζετε τώρα; τον ρώτησα, όταν κάθησα δίπλα στο κρεβάτι του.
—Την προς Εβραίους Επιστολή! μ’ απάντησε• ακόμη την προς Εβραίους• το Βασιλικό Βιβλίο, όπως το ονομάζω.
Κατόπιν, δείχνοντάς μου μερικά χωρία από το θεόπνευστο κείμενο, άρχισε να τα σχολιάζει.
—Έκαμα κάποιους υπαινιγμούς για τις ισχυρές απόψεις και γνώμες, που είχαν εκφράσει ορισμένοι σχετικά με την ιστορία της δημιουργίας, το μεγαλείο της και κατόπιν στο πως διαπραγματεύθηκαν τα πρώτα κεφάλαια της Γενέσεως.
Φαινόταν πολύ λυπημένος, τα δάκτυλα του τινάζονταν νευρικά και μια αγωνία ζωγραφίστηκε στο πρόσωπο του, όταν μου είπε:
—Ήμουνα νέος τότε με ασχημάτιστες ιδέες. Σκόρπισα ερωτηματικά, υπαινιγμούς, διατύπωνα συνεχώς απορίες για το κάθε τι• και προς κατάπληξή μου οι ιδέες αυτές διαδόθηκαν αστραπιαία. Ο κόσμος έκαμε τις ιδέες αυτές θρησκεία» (9).
Το δυστύχημα για όσους εκμεταλλεύονται το Δαρβίνο και τη θεωρία του, είναι ότι δεν ξέρουν τις αμφιταλαντεύσεις και τις σαφείς δηλώσεις του Δαρβίνου, που αναφέρονται στο ζήτημα της κοσμοθεωρητικής του τοποθετήσεως, για τις οποίες μιλήσαμε με κείμενα του ιδίου στις σελίδες αυτού του βιβλίου και ιδιαίτερα στις προηγούμενες παραγράφους του κεφαλαίου αυτού. Όπως επίσης αγνοούν το πιο πάνω περιστατικό, σύμφωνα με το οποίο εκείνος, που μόχθησε στα νεανικά του χρόνια ν’ αποδείξει όχι σωστό το θεόπνευστο κείμενο της Γενέσεως, ξανασυνδέθηκε πάλι στα τελευταία χρόνια της ζωής του με το λόγο του Θεού κι άρχισε να τον μελετά με ταπείνωση και μετάνοια. Και μάλιστα να εκφράζεται με τόσο θαυμασμό για την προς Εβραίους Επιστολή, της οποίας το πρώτο κεφάλαιο μιλάει για τη δημιουργία του ουρανού και της γης από τον Κύριο και το ενδέκατο κεφάλαιο για την πίστη, το μεγαλείο και το θαύματα της πίστεως...
|
Αγγλικά
