www.acapus.com Greek         Αγγλικά Last updated 23/12/2004    
    

    

Photo Album
Αναζήτηση

         
  
  
Εισαγωγή

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο Ρωμαίος αξιωματούχος Πούπλιος Λέντουλος απέστειλε προς τη Ρωμαϊκή Σύγκλητο ειδική αναφορά για τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό. Η επιστολή του Ρωμαίου αξιωματούχου είναι πολύτιμη, γιατί μέσα από τη χωρίς προκατάληψη περιγραφή του μαθαίνουμε πολλά και σημαντικά για το Θεάνθρωπο.  Γράφει:
«Έφάνη, κατά τους ημετέρους χρόνους, άνθρωπος τις, μεγάλης αρετής (όστις ζή κατά τό παρόν) καλούμενος Ίησούς Χριστός. Ό λαός τόν ονομάζει προφήτην τής αληθείας. Οι δέ απόστολοι αύτου, Υίόν Θεού λέγουσιν. Ανασταίνει νεκρούς, Ιατρεύει αρρώστους, είναι μέτριος κατά τό μέγεθος καί κατά πολύ ωραίος τή όψει καί γλυκύς λίαν καί τόσον είναι μεγαλοπρεπής είς τό είδος (μορφή), όπου, οί βλέποντες αυτόν, αναγκάζονται νά τόν άγαπώσι καί φοβούνται εν ταυτω' έχει τάς τρίχας τής κεφαλής παρομοίας μέ τόν χρωματισμόν τού παμπεπείρου λεπτοκαρύου αϊτινες καταβαίνουν έως είς τά ώτα' από δέ τά ώτα έως είς τους ώμους, έχουσι τό χρώμα τής ερυθράς γής, αλλά λαμπρότερον' έχει είς τό μέσον τού μετώπου τάς τρίχας, κατά τήν συνήθειαν των Ναζωραίων' τό μέτωπον έχει μεγάλον, αλλά κατά πολύ ϊλεον' τό πρόσωπον του είναι, χωρίς ρυτίδα ή στίγμα, συντροφιασμένον από κάποιο χρώμα μέτριον, τήν ρίνα καί τό στόμα έχει, χωρίς ψέγους τινός" τόν πώγωνα πυκνόν καί κατά τό χρώμα των τριχών τής κεφαλής' όχι μακρόν, αλλά έσχισμένον κατά τό μέσον τό βλέμμα του εΐναι σοβαρόν καί χαριέστατον' οί οφθαλμοί, χαριτωμένοι, καθαροί καί γλυκύτατοι. Καί όταν έλέγχη καταπλήττει' όταν διδάσκη αρέσκεται καί άγαπάται από όλους' είναι χαρούμενος καί σοβαρός. Δέν τόν είδε ποτέ τις νά γελάση' τόν είδον όμως καί έκλαυσεν. "Εχει τους βραχίονας καί τάς χείρας κατά πολύ ωραίας. Κατά τάς συναναστροφάς ικανοποιεί πολύ, αλλά σπανίως βλέπεται. Καί όταν συναναστρέφεται, είναι σωφρονέστατος είς τήν όψιν καί είς τό φαινόμενον, είναι ό εύμορφότερος άνθρωπος, όπου νά έφάνη είς τήν γήν».
Την επιστολή αυτή, όπως αναφέρει ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, την μαρτυρεί και ο Ιεροκήρυξ Προκόπιος, λέγοντας τα εξής: «Ό Λέντουλος εκείνος, ό Ρωμανός ήγεμών, ό όποιος γράφοντας είς τήν Ρώμην από την Παλαιστίνην, διά τό ύποκείμενον (πρόσωπον) τοϋ Χριστού, τόν παράσταινε, ωσάν ένα ύπερφυσικόν ανθρωπον» (Προκόπιος, Κατά άθεων, β', κεφ. μζ', σ. 375).
Τον τέλειο αυτό Θεό και άνθρωπο ακολούθησε το νέφος των αγίων και των μαρτύρων. Ακολούθησαν όλοι οι ομολογητές της πίστεως, οι όσιοι, οι ασκητές, οι ερημίτες, όλοι οι ανένδοτοι εραστές του Υψίστου. Βίωσαν και βιώνουν στο Όνομα Του, το Ευαγγέλιο, αλλά και το Σταυρό και την Ανάσταση Του.
Και στον 20ό αιώνα η Ορθοδοξία γνώρισε οσιακές και αγιασμένες μορφές στα πρόσωπα ασκητών και μοναχών, αλλά και ιερέων και άλλων λαϊκών εργατών του αμπελώνος του Κυρίου. Έδωσαν μαρτυρία Θεού και διακονία χάριτος οι εκλεκτοί αυτοί της μάνδρας του Χριστού. Υπήρξαν υπηρέτες του Ευαγγελίου και πρόσφεραν υπόδειγμα τέλειο για τους συγχρόνους και τους μεταγενεστέρους.
Η αυθυπέρβαση και η χαρούμενη εμπιστοσύνη τους προς τον ουρανό της Θεότητας ήταν οι δυνάμεις εκείνες που τους κράτησαν όρθιους στον ανηφορικό και δυσβάστακτο δρόμο του μαρτυρίου της συνειδήσεως. Κι η αγάπη, ο σύνδεσμος της τελειότητος, στάθηκε για τις Γεροντικές μορφές του 20ού αιώνα της Ορθοδοξίας, πηδάλιο δράσης και μοχλός ακατανίκητος συμπεριφοράς Χριστού. Άλλωστε, ουδείς ανήλθε είς τον ουρανό μετ' ανέσεως, μας διδάσκει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος.
Αυτούς τους ακατάβλητους ευαγγελιστές του Παραδείσου παρουσιάζουμε, στον παρόντα τόμο, προς δόξαν Κυρίου.
Είθε ο Κύριος της αγάπης να σταθεί ίλεως για όλους μας. -Μακάριοι οί πτωχοί τω πνεύματι, ότι αυτών εστίν ή βασιλεία των ουρανών-.
Όλοι ανεξαιρέτως οι όσιοι Γέροντες του παρόντος βιβλίου υπήρξαν όντως πτωχοί τω πνεύματι: απλοί και ταπεινοί, αληθινοί νήπιοι του Θεού. Όπως ακριβώς Εκείνος το ζήτησε.
ΠΕΡΙ ΑΓΙΟΤΗΤΟΣ
Συνομιληχής: Στυλιανός Παπαδόπουλος,
Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, συγγραφέας
Κ.Ι.: Οι άγιοι της Εκκλησίας μας είναι η προέκταση του Ευαγγελίου στον κόσμο. Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει να παρουσιάσει ένα «νέφος αγίων», στα πρόσωπα των οποίων βλέπουμε το θρίαμβο της διδασκαλίας του Χριστού.
Με το θέμα της αγιότητος έχει ασχοληθεί, ως ειδικός ερμηνευτής και μελετητής, ο Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Στυλιανός Παπαδόπουλος.
Ο ίδιος ο Θεός ζήτησε από εμάς τους ανθρώπους την αγιότητα" «άγιοι γίνεσθε, ότι εγώ άγιος ειμί», «διώκετε ... τόν άγιασμόν, ού χωρίς ουδείς όψεται τόν Κύριον». Το κεφάλαιο της αγιότητος, που είναι ύψιστο πώς τοποθετείται, κύριε Παπαδόπουλε, μέσα στα πλαίσια του όλου σωτηριολογικού έργου της Εκκλησίας μας;
Στ.Π.: Μολονότι είναι πάρα πολύ δύσκολο να ομιλεί ένας για τους αγίους, διότι στέκεται με δέος, με θαυμασμό και με τρόμο ακόμη ενώπιον τους, εντούτοις, ακριβώς διότι είναι άγιοι και ακριβώς διότι υπάρχουν, κατά κύριο λόγο πρέπει να ομιλούμε είτε αισθανόμαστε άξιοι είτε δεν αισθανόμαστε άξιοι' κι ασφαλώς δεν είμαστε και δεν αισθανόμαστε άξιοι.
Οι άγιοι αποτελούν τη δόξα κυριολεκτικά της Εκκλησίας και την παρηγοριά των πιστών. Αποτελούν τη δόξα της Εκκλησίας, διότι αυτοί κατ' εξοχήν, περισσότερο από κάθε άλλο μέλος της Εκκλησίας, με την εξαιρετική αγάπη τους στο Θεό, με την αφοσίωση που έδειξαν στον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, με τη διά βίου προσπάθεια τους να καθαρθούν, ελεήθηκαν τόσο πολύ, χαριτώθηκαν τόσο πολύ, ώστε τα χαρίσματα τους να λειτουργούν για εμάς, που ζούμε μετά από εκείνους. Εκείνοι βρίσκονται, ζουν, στη θριαμβεύουσα, όπως λέμε, Εκκλησία. Για εμάς δε, που αποτελούμε τη στρατευόμενη Εκκλησία κι έχουμε χίλια δυο κι απέραντα προβλήματα κι ατέλειωτα πάθη και δυσκολίες κι αδιέξοδα, οι άγιοι λειτουργούν ως παρηγορητές.
Οι άγιοι αποτελούν τη δόξα της Εκκλησίας, διότι κατόρθωσαν να ομοιωθούν προς το Θεό και να έχουν χαρίσματα του Θεού, ενώ συγχρόνως αποτελούν παρηγοριά για εμάς.  Ικετεύουμε εμείς τους αγίους κι εκείνοι, με τη σειρά τους, έχουν το μέγα προνόμιο, έχουν το μέγα χάρισμα, να ζητούν κάτι από το Θεό για εμάς και ο Θεός συχνά πυκνά να το προσφέρει. Έτσι άλλοτε έχουμε τις θεραπείες, άλλοτε έχουμε την πνευματική παρηγοριά, άλλοτε έχουμε την αύξηση της πίστεως κ.ο.κ.
Έχουμε και το ιερό φαινόμενο της ευωδίας των λειψάνων των αγίων και των μαρτύρων, μέσω του οποίου -χωρίς αυτό να είναι αυτοσκοπός- εμείς ενισχυόμαστε κυριολεκτικά στον πνευματικό αγώνα, τον οποίο διεξάγουμε εδώ στη γη.
Αυτό, που πρέπει ιδιαίτερα να προσέχουμε στους αγίους και το οποίο είναι το έσχατο κριτήριο της αγιότητος, είναι αυτό που οι Πατέρες της Εκκλησίας, οι μεγάλοι θεολόγοι δηλαδή, που μίλησαν για αγίους και για μάρτυρες, ονομάζουν παρρησία.
Μπορούμε να βεβαιωθούμε ότι ο άλφα ή ο βήτα είναι πράγματι άγιος ενώπιον του Θεού, αν βλέπουμε να λειτουργεί η παρρησία του. Όταν κάποιο εκλεκτό μέλος της Εκκλησίας κοιμήθηκε είτε εν ειρήνη είτε ως μάρτυς και, μετά την κοίμηση του, έχει την παρρησία στο Θεό, δηλαδή ο Θεός του έδωσε το χάρισμα να ζητά κάτι για εμάς και αυτό να πραγματοποιείται, τότε εμείς είμαστε ασφαλείς, είμαστε βέβαιοι, ότι πράγματι αυτό το εκλεκτό μέλος ο Θεός το επέλεξε να λειτουργεί στη θριαμβεύουσα Εκκλησία ως άγιος, χάριν ημών των ανθρώπων. Γνωρίζουμε κατ' αυτό τον τρόπο ποιους από τους κοιμηθέντες καλούς Ορθόδοξους χριστιανούς ο Θεός έχει θέσει -να χρησιμοποιήσω την πεζή λέξη- στη διακονία μας, στην υπηρεσία μας. Ποιους, δηλαδή, μπορούμε εμείς να παρακαλούμε.
Κ.Ι.: Αναφέρατε ήδη, κύριε Παπαδόπουλε, κάποια σημεία, κάποιες αποδείξεις της αγιότητος. Μπορούμε να ολοκληρώσουμε το θέμα αυτό;
Στ.Π.: Οι μεγάλοι θεολόγοι της Εκκλησίας μας, οι Πατέρες και διδάσκαλοι ασχολήθηκαν με το ζήτημα αυτό, όπως για παράδειγμα στο τέλος του τέταρτου αιώνα ο ιερός Χρυσόστομος, ο μεγάλος αυτός θεολόγος και κήρυκας της Εκκλησίας μας. Κάνει εντύπωση ότι, όταν ο ιερός Χρυσόστομος ομιλεί για τους μάρτυρες ειδικά και τους αγίους γενικά, αναζητεί σ' αυτούς πρώτιστα την παρρησία. Ζητά να επισημάνει το γεγονός ότι έχουν παρά τω Θεώ παρρησία χάριν ημών.
Αργότερα -για να θυμηθούμε τώρα τελείως πρόχειρα- στον ενδέκατο αιώνα, ο Συμεών ο Νέος Θεολόγος ομιλεί για την ακραιφνή, για την ορθή, για την Ορθόδοξη πίστη του αγίου, ομιλεί για τον πνευματικό αγώνα χάριν της καθάρσεως και, φυσικά, ομιλεί για το ότι αποτέλεσμα αυτών των στο έπακρο γεγονότων -της Ορθόδοξης πίστεως δηλαδή, της πνευματικής καθαρότητος, της καθάρσεως, της αγιότητος- είναι η παρρησία. Είναι, δηλαδή, οι θεοσημείες, τα θαύματα κυριολεκτικά, τα οποία ο Θεός διά των αγίων, μέσω των αγίων, πραγματώνει στη ζωή μας.
Κ.Ι.: Οι άγιοι είναι οι αυθεντικοί άνθρωποι, οι γνήσιοι άνθρωποι, που εκφράζουν την ομοίωση με το Θεό. Είναι δε και οι πραγματικά υγιείς άνθρωποι.
Στ.Π.: Αναμφίβολα έχετε δίκαιο, κύριε Ιωαννίδη, διότι ο άγιος αποτελεί κυριολεκτικά μια προσπάθεια διαρκή, διηνεκή, να επιτύχει, διά της βοηθείας του Αγίου Πνεύματος, να ενωθεί και να ομοιάσει με το αποκαλυμμένο θεϊκό πρόσωπο στη γη, που είναι ο Χριστός. Το γεγονός της αγιότητος είναι αδιανόητο έξω απ' αυτή την προσπάθεια του αγίου να μιμηθεί το Χριστό και να ενωθεί μαζί του.
Γιατί έδοξε τω Πατρί, τω Υιώ και τω Αγίω Πνεύματι να ενανθρω-πήσει, να γίνει άνθρωπος, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος; Διότι έτσι μπορούσε να δείξει ποιος είναι ο αυθεντικός άνθρωπος, ο γνήσιος άνθρωπος. Έχουμε, δηλαδή, πρότυπο" και προς το πρότυπο αυτό έτειναν και τείνουν όλοι οι άγιοι, όλοι οι όσιοι.
Κι εμείς όλοι, φυσικά, σ' αυτό πρέπει να τείνουμε. Δεν έχουμε άλλη διέξοδο. Είναι η μεγαλειώδης διέξοδος μας, είναι η απελευθέρωση μας προς τα εκεί, όσο κι αν αυτή η υπόθεση προϋποθέτει αγώνα, προϋποθέτει δυσκολίες, προϋποθέτει προσπάθεια και πνευματικούς ιδρώτες.
Κ.Ι.: Ο άγιος, φυσικά, είναι αυτός, που δέχτηκε το σταυρό του Κυρίου, για να φτάσει σ' αυτή τη χάρη της Ανάστασης.
Στ.Π.: Βεβαίως. Κι ο σταυρός κατανοείται ως μετάνοια του ανθρώπου, ως προσπάθεια του ανθρώπου ν' απαλλαγεί από τα δεσμά της ύλης και του κοσμικού φρονήματος. Γι' αυτό άγιος είναι εκείνος, ο οποίος αγάπησε κατ' εξοχήν το Θεό, αφοσιώθηκε στο Θεό, θυσιάστηκε κυριολεκτικά για το Θεό.
Οι άγιοι αποτελούν για εμάς τους πιστούς την παρηγοριά, όπως είπαμε. Δρουν ως παρηγορητές. Τους αγίους, άλλωστε, εμείς είμαστε που τους χρειαζόμαστε, δεν τους χρειάζεται ο Θεός. Κι όταν επιτελούν μία θεοσημεία για χάρη μας, την επιτελούν -να τα δούμε πνευματικά τα πράγματα- διότι η θεραπεία του ζώντος πιστού έχει πολλαπλή σημασία, όχι υλική, αλλά διότι ενισχύεται και πνευματικά, διότι ςεπερνά τις δυσκολίες του, διότι και οι γύρω του, οι άλλοι, που θα δουν αυτή τη θεοσημεία, θα ενισχυθούν στην πίστη τους, στον πνευματικό τους αγώνα.
Τα περισσότερα θαύματα, οι περισσότερες θεοσημείες, είναι πέραν της υλικής θεραπείας, της σωματικής. Οι θεοσημείες κατά κύριο λόγο γίνονται, για να ενισχυθεί η πίστη μας, για ν' αυξηθεί η πίστη μας, για ν' αγαπήσουμε περισσότερο το Θεό, για να σταματήσει η λιποψυχία μας, για να γίνει γενναία η στάση μας, η πορεία μας προς το Θεό.
Να σκεφθούμε ως παράδειγμα την ευωδία των λειψάνων ενός αγίου ή ενός μάρτυρος. Το γεγονός αυτό έχει ζήσει, έχει βιώσει, η συντριπτική πλειοψηφία των Ορθοδόξων χριστιανών και του αποδίδει τόσο μεγάλη σημασία. Συμβαίνει δε η ευωδία των λειψάνων κατά ένα τρόπο, θα έλεγα, «σκανδαλώδη». Τι θέλω να πω; Πηγαίνουν κάποιοι να προσκυνήσουν, να τιμήσουν τα λείψανα ενός αγίου. Και βλέπετε ότι δυο τρεις απ' αυτούς δεν αισθάνονται τίποτε ενώπιον των λειψάνων, ενώ πηγαίνει ο άλφα, πηγαίνει ο βήτα και κυριολεκτικά καταυγάζεται από ευωδία. Γιατί; Διότι ο Θεός του δίνει αυτή τη χάρη, για να τον ενισχύσει, να τον ενδυναμώσει. Ουδείς άλλος λόγος της ευωδιάς υπάρχει.
Μου συνέβη κάποτε να προσκυνούνται τίμια λείψανα από πέντε ανθρώπους, οι τρεις από τους οποίους ήσαν σπουδαίοι πνευματικοί αγωνιστές. Προσκύνησαν τα λείψανα και δεν αισθάνθηκαν τίποτε οι κατ' εξοχήν πνευματικοί αγωνιστές. Πήγε κάποιος άλλος, που δεν υπήρξε σπουδαίος αγωνιστής και σ' εκείνον ευωδίαζαν.
Κ.Ι.: Θερμότατα σας ευχαριστώ, κύριε Παπαδόπουλε, για τη συμβολή σας μ' όλους αυτούς τους στοχασμούς και με την επιστημονική, την ερευνητική τοποθέτηση σας στο θέμα της αγιότητος.

Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΠΑΤΡΟΤΗΣ
Συνομιλητής: πρωτοπρ. Γεώργιος Μεταλληνός,
Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, συγγραφέας
Κ.Ι.: Η παράδοση των Γερόντων στην Ορθοδοξία είναι πολύ σημαντική διότι, διά μέσου των αιώνων, οι Γέροντες είναι εκείνοι, οι οποίοι στέκονται ως φωτεινοί οδοδείκτες στο δρόμο του πιστού προς την κατά Χριστόν τελείωση.
Για την τεράστια σημασία των πνευματικών αυτών πατέρων, των Γερόντων και για την πνευματική πατρότητα στην Ορθοδοξία μας, θα έχουμε στη συνέχεια την εξαιρετική ευκαιρία μιας θεολογικής τοποθέτησης από τον πρωτοπρεσβύτερο Γεώργιο Μεταλληνό.
πρ.Γ.Μ.: Ευχαριστώ πολύ, κύριε Ιωαννίδη, που μου δίνετε την ευκαιρία να πω κι εγώ τις σκέψεις μου. Σας συγχαίρω δε για την επιλογή του θέματος, διότι είναι από τα σπουδαιότερα θέματα στην πνευματική ζωή της Ορθοδοξίας.
Θα επιχειρήσω να κάνω μια θεολογική και ιστορική θεμελίωση του φαινομένου της πνευματικής πατρότητος. Νομίζω δε ότι πρέπει ν' αρχίσουμε από τον σκοπό της υπάρξεως της Εκκλησίας μέσα στον κόσμο.
Η Εκκλησία, ως σώμα Χριστού, κυρίως από την ημέρα της Πεντηκοστής, που εμφανίζεται ως σώμα Χριστού στην Ιστορία, έχει σκοπό, μοναδικό και αποκλειστικό, τη θέωση του ανθρώπου. Αυτή είναι άλλωστε και η ουσία της Ορθοδοξίας ως Χριστιανισμού στην αυθεντικότητα του. Η Ορθοδοξία σημαίνει την παρουσία του Θεού μέσα στην Ιστορία και συγχρόνως τη δυνατότητα θεώσεως του ανθρώπου. Ο Μέγας Αθανάσιος έλεγε χαρακτηριστικά ότι ο Λόγος του Θεού ενηνθρώπησε, «ϊνα ημείς θεοποιηθώμεν, ϊνα τόν άνθρωπον δεκτικόν θεότητος ποιήση».
Η Εκκλησία είναι, όπως λέει η παραβολή του καλού Σαμαρείτου, ένα «πανδοχείον», που δέχεται τους πάντες και καθίσταται ένα πνευματικό ιατρείο, ένα πνευματικό νοσοκομείο -η φράση είναι του ιερού Χρυσοστόμου- μέσα στον κόσμο, μέσα στο εδώ και τώρα της Ιστορίας. Ο τρόπος ζωής του χριστιανού είναι συγκεκριμένος και συνίσταται σε συνεχή αγώνα μετανοίας και ασκήσεως, με απώτερο σκοπό τη θέωση. Όλα, όμως, δυστυχώς, έχουν ισοπεδωθεί στην εποχή μας κι έχουν καταντήσει ρουτίνα. Ο Χριστιανισμός σήμερα για τους περισσότερους είναι ρουτίνα.
Είπαμε ότι η θέωση είναι ο μοναδικός σκοπός της παρουσίας της Εκκλησίας μέσα στον κόσμο αλλά και ο μοναδικός στόχος της ζωής του χριστιανού. Η πορεία προς τη θέωση αντιστοιχεί, ισοδυναμεί, με θεραπευτική της ανθρώπινης υπάρξεως' είναι μια θεραπεία. Γι' αυτό και ο ιερός Χρυσόστομος ομιλεί για νοσοκομείο. Ο άνθρωπος μπαίνει σ' αυτό το νοσοκομείο, που λέγεται σώμα Χριστού, Εκκλησία, για ν' αποκατασταθεί στο κέντρο της υπάρξεως του, στην καρδιά του δηλαδή, η άμεση επικοινωνία με τη χάρη του Θεού.
Όπως, λοιπόν, κάθε νοσοκομείο έχει ιατρούς, για ν' αποκαθιστούν την ανθρώπινη υγεία, το ίδιο και στην πνευματική αυτή θεραπεία, που είναι η αποκατάσταση της πνευματικής υγείας, της κοινωνίας δηλαδή Θεού και ανθρώπου μέσα στην ανθρώπινη καρδιά, υπάρχει ανάγκη ιατρού. Το έργο του πνευματικού ιατρού επιτελεί ο πνευματικός πατέρας, ο Γέρων.
Οι διαστάσεις του έργου ενός πνευματικού πατέρα, όπως είναι ο Γέρων, δίδονται από τον απόστολο Παύλο στην  Α' προς Κορινθίους επιστολή του: «Έάν γάρ μύριους παιδαγωγούς έχητε εν Χριστώ, άλλ' ού πολλούς πατέρας" εν γάρ Χριστώ Ίησού διά τού ευαγγελίου εγώ υμάς έγέννησα». Εδώ ο απόστολος Παύλος ομιλεί για την εν Χριστώ αναγέννηση, για την οποία είχε μιλήσει κι ο Χριστός μας στο νυκτερινό μαθητή του, τον Νικόδημο. Διαβάζουμε στο κατά Ιωάννην άγιο Ευαγγέλιο: «Αμήν αμήν λέγω σοι έάν μή τις γεννηθή άνωθεν, ού δύναται ιδεΐν τήν βασιλείαν τού Θεού».
Ο Χριστός μας λέει ότι πρέπει να ξαναγεννηθούμε" το «άνωθεν» σημαίνει ξανά, πάλι. Ο Νικόδημος εξεπλάγη και διερωτάτο αν ένας άνθρωπος μπορεί να ξαναμπεί στην κοιλιά της μητέρας του και να ξαναγεννηθεί. Λέει, λοιπόν, ο απόστολος Παύλος ότι δασκάλους μπορεί ένας να έχει πολλούς, όχι όμως πολλούς πατέρες. Όπως στη βιολογική μας ζωή έχουμε ένα πατέρα ή μία μητέρα, διότι στην Ορθοδοξία δεν υπάρχουν μόνο Γέροντες, υπάρχουν και Γερόντισσες.
Ο ρόλος του Γέροντος δεν είναι ηθικιστικός, αλλά αναγεννητικός, πνευματικός και γίνεται με δύο ουσιωδέστατες προϋποθέσεις" εν Χριστώ και διά του Ευαγγελίου.
Τι σημαίνει εν Χριστώ; Σημαίνει τη σχέση, που έχει ο ίδιος ο Γέρων με το Χριστό. Αυτό σημαίνει ότι ο Γέρων λέγεται πνευματικός, όχι επειδή είναι μορφωμένος, διανοούμενος, καλλιεργημένος διανοητικά, αλλά επειδή έχει «νουν Χριστού», επειδή είναι κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος. Αυτό σημαίνει ότι πρώτα ο Γέρων είναι ο ίδιος ενωμένος με το Χριστό, έχει εν Αγίω Πνεύματι ζωντανή την παρουσία του Χριστού μέσα του κι επομένως μπορεί να οδηγήσει στο Χριστό και τους άλλους. Αν λείπει αυτή η πνευματική εμπειρία, δεν είναι δυνατό να γίνει κάποιος Γέρων. Πρέπει ο ίδιος ο Γέρων να έχει θεραπευθεί από τα πάθη, να έχει καταστήσει το νου του κέντρο της μονολόγιστης ευχής - «Κύριε Ίησού Χριστέ, Υίέ τού Θεού, έλέησόν με»-  να έχει καταστήσει, με τη χάρη του Θεού, την καρδιά του κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος και ολόκληρης της Αγίας Τριάδος, για να μπορέσει, μέσα απ' αυτή την προσωπική εμπειρία, να οδηγήσει τους άλλους στη σωτηρία.
Κ.Ι.: Ας δούμε τώρα, πατέρα Γεώργιε, τι σημαίνει η δεύτερη προϋπόθεση. Τι σημαίνει διά του Ευαγγελίου;
πρ.Γ.Μ.: Σημαίνει ότι όλα πρέπει να γίνουν σύμφωνα με τη μέθοδο σωτηρίας, που έδωσε ο Χριστός.
Ο Γέρων είναι αυτός, ο οποίος αναγεννά πνευματικά κάποιον, γίνεται ο αναγεννητής κάποιου εν Χριστώ. Όμως, πολλοί έχουν μπερδέψει τα πράγματα κι έχουν νοθεύσει την πνευματική μας ζωή. Εδώ δεν πρόκειται για ηθικολογίες, αλλά για θεραπεία, για εγχείρηση. Ο Γέρων δεν είναι ένας ηθικολόγος, αλλά ένας πνευματικός χειρουργός. Κι επαναλαμβάνω δεν είναι η μόρφωση, όσο μεγάλη και να είναι, που μπορεί να βοηθήσει κάποιον στο να γίνει Γέρων -δεν απορρίπτουμε, φυσικά, τα γράμματα, όπως δεν τα απορρίπτουν κι οι Πατέρες μας-αλλά είναι η θεία χάρις. Αν δεν είναι, λοιπόν, ένας άνθρωπος ναός του Αγίου Πνεύματος, αν δεν έχει ενεργό τη χάρη του Αγίου Πνεύματος μέσα του ο Γέρων ή μέσα της η Γερόντισσα, δεν μπορεί να βοηθήσει πνευματικά τον άλλο. Γι' αυτό κι έχουμε λίγους Γέροντες.
Στην πατερική γλώσσα υπάρχει ο όρος «δεκτικότης». Αυτό είναι και το δυναμικό στοιχείο στην πίστη. Δεν είναι κάτι το μαγικό, που επιβάλλεται άνωθεν, αλλά, ανάλογα με τη δεκτικότητα του ανθρώπου, ανάλογα δηλαδή με το άνοιγμα της καρδιάς, ο άνθρωπος δέχεται τη χάρη.
Για να το αναλύσω αυτό, θα έλεγα ότι ο άνθρωπος μοιάζει μ' ένα δοχείο, το οποίο έχει ένα άνοιγμα στο πάνω μέρος και δέχεται νερό. Οσο μεγαλύτερο είναι αυτό το άνοιγμα, τόσο περισσότερο νερό δέχεται το δοχείο. Αυτό συμβαίνει και με τη βροχή της χάριτος, η οποία μπαίνει μέσα στον άνθρωπο ανάλογα με το άνοιγμα της καρδιάς του. «Αστήρ γάρ αστέρος διαφέρει εν δόξη», μας λέει ο απόστολος Παύλος στην Α'προς Κορινθίους επιστολή του. Γνήσιος Γέρων είναι αυτός, ο οποίος αξιοποιεί το χάρισμα ή τα χαρίσματα, που του έδωσε ο Χριστός, μέσα από την άσκηση και τη μετάνοια του.
Κ.Ι.: Εμείς πώς αξιοποιούμε τους Γέροντες, πατέρα Γεώργιε;
πρ.Γ.Μ.: Κατ' αρχήν θα ήθελα ιστορικά ν' αναφερθώ στον Μέγα Βασίλειο, που είναι θεμέλιο της πατερικής παραδόσεως και μάλιστα του μοναχικού βίου. Τα ασκητικά του συγγράμματα Όροι κατά πλάτος και Όροι κατ' επιτομήν είναι η κρηπίδα του Ορθοδόξου κοινοβίου. Αξίζει τόν κόπο όσοι ενδιαφέρονται γι' αυτά, που συζητούμε τώρα, να μελετήσουν αυτά τα έργα, που σήμερα κυκλοφορούν και μεταφρασμένα.
Ο Μέγας Βασίλειος, λοιπόν, μετά την επιστροφή του από την Αθήνα, όπου πήρε την εγκόσμια παιδεία, άρχισε να κάμνει μεγάλα για την εποχή εκείνη ταξίδια, μακρά ταξίδια, στις χώρες της σημερινής Μέσης Ανατολής -στη Συρία, στην Παλαιστίνη κ.ο.κ.- φτάνοντας στην Αίγυπτο, που ήταν το μεγάλο μοναστικό κέντρο της εποχής, όπως είναι σήμερα το Άγιο Όρος, για να συναντήσει μεγάλους ασκητές και να πάρει μαθήματα στην πνευματική ζωή.
Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να φειδόμεθα κόπου προκειμένου ν' ανακαλύψουμε Γέροντες ή Γερόντισσες, που έχουν να μας προσφέρουν κάτι για τη σωτηρία μας. Αυτό έλεγε, όπως θα θυμάστε και από τα γυμνασιακά σας χρόνια, ο Ισοκράτης, ένας από τους μεγαλύτερους ρήτορες της αρχαίας Αθήνας, στην προς Δημόνικον επιστολή του' προέτρεπε τους ανθρώπους να μη κουράζονται «μακράν όδόν πορεύε-σθαι», για να πάνε σ' αυτούς που θα τους διδάξουν κάτι. Αυτό έκαναν οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, αυτό πρέπει να κάνουμε κι εμείς.
Είναι η αναζήτηση ιατρού. Όπως σήμερα, όταν έχουμε κάποια ασθένεια και τη συνειδητοποιήσουμε, πληρώνουμε όσα έχουμε και δεν έχουμε και κάνουμε μακρά ταξίδια, στην άκρη του κόσμου, για να βρούμε το σωστό ιατρό, το ίδιο πρέπει να κάνουμε και στην πνευματική μας ζωή' να βρούμε το σωστό πνευματικό πατέρα.
Το πρόβλημα, που συνιστά και την τραγικότητα μας σήμερα, είναι ότι, ενώ για τη σωματική ασθένεια ενδιαφερόμαστε, για την πνευματική μας ασθένεια, την έλλειψη, της ενεργού χάριτος μέσα στην καρδιά μας, δυστυχώς δέν ενδιαφερόμαστε.
Κ.Ι.: Είναι το κοσμικό μας φρόνημα.
πρ.Γ.Μ.: Αυτό είναι το πρόβλημα. Κι αν για τα σωματικά μπορεί ν' αδιαφορήσει κανείς -«ου γάρ έχομεν ώδε μένουσαν πόλιν, αλλά τήν μέλλουσαν έπιζητούμεν», όπως μας τονίζει και ο απόστολος Παύλος στην προς Εβραίους επιστολή του με τα πνευματικά δεν μπορούμε να παίζουμε, αλλά πρέπει ν' αναζητούμε το σωστό πνευματικό ιατρό. Αυτό είναι το πρώτο.
Το δεύτερο είναι ότι πρέπει να κάνουμε στο Γέροντα απόλυτη υπακοή. Εδώ νομίζω ότι γίνεται κάποιο λάθος συνήθως, επειδή ξεκινούμε από ηθικιστικές και ηθικολογικές προϋποθέσεις, όπως το να είμαστε καλοί άνθρωποι, να μη λέμε ψέματα κ.ο.κ. Εντάξει όλα αυτά' είναι αρρώστιες, που θεραπεύονται. Το λάθος, όμως, είναι ότι ασχολούμαστε με την αρρώστια και όχι με τη ρίζα της.
Επειδή, λοιπόν, ξεκινούμε θεωρώντας το Γέροντα ως ένα ηθικολόγο, γι' αυτό το λόγο δεν μπορούμε να καταλάβουμε τι σημαίνει υπακοή. Συνήθως νομίζουμε ότι υπακοή είναι να μας δίνει διάφορες εντολές ο Γέρων ως προς τη συμπεριφορά μας στην καθημερινή ζωή μας κι εμείς να εκτελούμε αυτές τις εντολές. Όχι, δεν είναι αυτό. Μήπως ο ιατρός, στον οποίο καταφεύγουμε για μια σωματική ασθένεια μας, μας δίνει τύπους καλής συμπεριφοράς; Όχι' αυτό που μας λέει είναι το τι θα κάνουμε, για να κτυπήσουμε τη ρίζα της ασθένειας μας. Το ίδιο κάμνει και ο πνευματικός ιατρός. Μας δίδει φάρμακα, για να κτυπήσουμε τις ρίζες των παθών μας. Η δε υπακοή συνίσταται στην απόλυτη εφαρμογή του κανόνος, τον οποίο αυτός μας δίδει. Ο Γέρων μας οδηγεί στο πώς θα κτυπήσουμε το μίσος, το φθόνο, την κακία, την αλλοτρίωση γενικά της καρδιάς μας και πώς θα θεραπεύσουμε το κακό μέσα στο κέντρο της υπάρξεως μας.
Κ.Ι.: Ποια είναι η σημασία του Γέροντος στην αποστολική παράδοση, στην αποστολική διαδοχή της Εκκλησίας μας;
πρ.Γ.Μ.: Η Εκκλησία μας ζει και πορεύεται στην Ιστορία μ' αυτή τη σχέση: πνευματικός πατέρας - πνευματικό τέκνο. Η αποστολική διαδοχή στην Εκκλησία έχει σχέση με το Γεροντισμό.
Δεν είναι, δηλαδή, απλή επίθεση των χειρών, χειροτονία, αλλά είναι η προηγούμενη ένταξη του ανθρώπου μέσα σ' αυτή τη δυαδική σχέση, μέσα σ' αυτή την πνευματική πορεία, που ορίζεται από το Γέροντα και το πνευματικό του παιδί. Κι όποιος δεν ενταχθεί σ' αυτή την παράδοση, πατριάρχης πατριαρχών κι αν χειροτονηθεί εξωτερικά, εσωτερικά η χάρις, την οποία παίρνει με τη χειροτονία, θα μένει ανενέργητη.
Κ.Ι.: Χρειάζεται, δηλαδή, η πνευματική πατρότης και η πνευματική υιότης.
πρ.Γ.Μ.: Είναι το θεμέλιο της εκκλησιαστικής ζωής και της διαχρονικής παρουσίας της Ορθοδοξίας. Εδώ θεμελιώνεται η Ορθοδοξία.
 


Ε΄ ενότητα
ΚΑΙ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΛΕΗΜΩΝ ΚΑΡΔΙΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ;
Και εί ...
Περισσότερα >>
ΣΤ΄ ενότητα
ΠΕΡΙ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΚΑΤΑ ΕΡΩΤΑΠΟΚΡΙΣΗ

...
Περισσότερα >>