www.acapus.com Greek         Αγγλικά Last updated 23/12/2004    
    

    

Photo Album
Αναζήτηση

         
  
  
Α ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ ΤΟΥ ΑΘΩ

Από το μέσον της νότιας πλευράς της Κεντρικής Μακεδονίας προεκτείνεται νοτιοανατολικά, προς το Αιγαίο Πέλαγος, η παλαμοειδής χερσόνησος της Χαλκιδικής, η οποία , βόρεια, όπως είναι γνωστόν, χωρίζεται από την άλλη μακεδονική γη με βαθύ αυλάκι, που αρχίζει από τον μυχό του Θερμαϊκού κόλπου και φθάνει μέχρι το μυχό του Στρυμωνικού. Νότια και ανατολικά μορφώνεται σε τρείς στενόμακρες και σχεδόν παράλληλες γλώσσες, που εισχωρούν σαν δάκτυλα βαθειά μέσα στη θάλασσα. Καθεμία από τις γλώσσες αυτές απαντά με διάφορα ονόματα στους αρχαίους και μεταγενέστερους Έλληνες ιστορικούς και συγγραφείς. Περισσότερο συνηθισμένα από τα ονόματα αυτά είναι για το δυτικότερο δάκτυλο Φλέγρα, Παλλήνη και Κασσάνδρα, για το μεσαίο Σιθωνία και Λόγγος και για το ανατολικότερο 'Aθως, Ακτή και 'Aγιον Όρος. Η θέση των τριών αυτών χερσονησίδων, η μορφή τους, το γόνιμο έδαφος και το πλούσιο υπέδαφος τους, το κλίμα και η χλωρίδα τους, καθώς και ο πλούτος των θαλασσών που τους περιβάλλουν προσήλκυσαν ενωρίς το ενδιαφέρον των κατοίκων των γειτονικών και άλλων περιοχών, πολλοί από τους οποίους ήρθαν και κατοίκησαν εκεί.

Η χερσόνησος του 'Aθω αρχίζει από τη στενή λωρίδα γης που χωρίζει τον κόλπο της Ιερισσού από το Σιγγιτικό. Το μήκος της φθάνει τα 60 σχεδόν χιλιόμετρα και το πλάτος της κυμαίνεται μεταξύ 8 και 12. Το συνολικό εμβαδόν της πλησιάζει τα 385 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η ορεινή φυσιογνωμία της Αθωνικής χερσονήσου φανερώνεται αμέσως μετά τον ισθμό, από όπου αρχίζει μια μικρή έξαρση του εδάφους, η οποία συνεχίζεται μέχρι της Μεγάλης Βίγλας. Η τελευταία έχει υψόμετρο γύρω στα 90 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας και αποτελεί σήμερα κατά το Ελληνικό Σύνταγμα τα πολιτικά σύνορα της Αθωνικής Πολιτείας.

Στη συνέχεια το έδαφος υψώνεται ακόμη περισσότερο και έτσι ελαφρά υψωμένο συνεχίζεται πλέον σαν μια ομαλή ράχη σε μήκος 22 περίπου χιλιομέτρων. Είναι ο λεγόμενος Μέγας Ζυγός, ο οποίος παρουσιάζει την εικόνα μιας ομαλής σχεδόν και κατάφυτης λοφοσειράς που φθάνει μέχρι το στένωμα που ορίζουν οι ορμίσκοι Βατοπεδίου και Κωνσταμονίτου. Από το στένωμα αυτό η χερσόνησος γίνεται πλέον ορεινή και δύσβατη. Τα δασοσκεπασμένα βουνά που ακολουθούν καταλήγουν σε πολλές και δυσπρόσιτες κορυφές, ύψους 500 και πλέον μέτρων, από τις οποίες εξέχουν δύο: Του Κρειοβουνίου και της Τσούκας. Ακολουθεί ο κύριος ορεινός όγκος του 'Aθω που μορφώνεται σε γυμνές, ανώνυμες συνήθως, βουνοκορφές, οι οποίες έχουν υψόμετρο εώς και 1000 μέτρα και χωρίζονται μεταξύ τους με βαθειά φαράγγια, απότομες πλαγιές και τρομακτικές χαράδρες. Μακρύτερα από τις βουνοκορφές αυτές, στο άκρο περίπου της χερσονήσου, υψώνεται απότομα μόνη η, συνήθως κατάλευκη από τα χιόνια οξύτατη κορυφή του πυραμιδόμορφου 'Aθω, η οποία άλλοτε χάνεται στην πυκνή ομίχλη και άλλοτε λογχίζει τον καταγάλανο ελληνικό ουρανό στο θαυμαστό ύψος των 2.033 μ.
  
Σύμφωνα με τις απόψεις των ειδικών η χερσόνησος του Αγίου Όρους, όπως και της Χαλκιδικής, σχηματίσθηκε κατά τους νεότερους γεωλογικούς χρόνους. Προηγήθηκαν εδαφικές διαρρήξεις και καταβυθίσεις τμημάτων τους και από τις δυο πλευρές και ακολούθησαν ανοδικές και καθοδικές κινήσεις της ξηράς και της θάλασσας. Έτσι, με τις τεκτονικές αυτές αλλαγές επήλθε στη χερσόνησο του 'Aθω, όπως και στις άλλες σεισμογενείς περιοχές της Νότιας Μακεδονίας, μια νέα τοπογραφική διαμόρφωση, της οποίας, όπως παρατηρήθηκε, τα κυριότερα χαρακτηριστικά είναι οι απότομες βουνοπλαγιές, οι απόκρημνοι βράχοι, οι αβαθείς και στενές κοίτες των χειμάρρων και η ανώμαλη και αιχμηρή περίμετρος του όρους 'Aθω. Το υπέδαφος της Αθώνικης χερσονήσου θεωρείται ιδιαίτερα πλούσιο σε παλαιά εκρηξιγενή και άλλα πετρώματα, που βρίσκονται σε διάφορες περιοχές. Σε άλλες τοποθεσίες υπάρχουν οι πράσινοι ή οι γνεύσιοι σχιστόλιθοι και σε άλλες οι χλωρίτικοι ή οι μαρμαρυγιακοί. Ειδικότερα το βόρειο τμήμα της περιοχής του Χελανδαρίου, το νοτιοανατολικότερο άκρο της κορυφής του Όρους και το νότιο άκρο της χερσονήσου αποτελούνται από λευκούς και σχεδόν χωρίς στρώσεις ανθεκτικούς κρυσταλλικούς ασβεστόλιθους, τα γνωστά μάρμαρα. Οι στρώσεις των πετρωμάτων αυτών, όπου υπάρχουν, είναι κάθετες προς τον επιμήκη άξονα της χερσονήσου. Μεταξύ των μαρμάρων και των σχιστών υπάρχει μια σειρά από υδροφόρες φλέβες που τροφοδοτούν διάφορες πηγές, μικρές ή μεγάλες, οι οποίες παρέχουν άφθονο και δροσερό νερό σε όλες τις εποχές του χρόνου. Σημαντικές ακόμη είναι οι παροχές που γίνονται από τις υπόγειες δεξαμενές, τις υδαταποθέσεις, τις οποίες ιδιαίτερα ευνοούν τόσο η φυσική επικάλυψη του εδάφους με πυκνά δάση, όσο και τα υπόγεια σκληρά πετρώματα. Τα πρώτα συγκρατούν, όπως είναι γνωστό, τα νερά των βροχών και τα δεύτερα δεν επιτρέπουν τη διαφυγή τους σε μεγάλα βάθη. Την έλλειψη ποταμών αποδίδουν οι ειδικοί στον ορεινό χαρακτήρα του τοπίου. Αντίθετα οι χείμαρροι του Όρους και της περιοχής του είναι αρκετοί, τα νερά τους, που προέρχονται από τις βροχές και τα χιόνια που λιώνουν, ρέουν πολλές φορές ορμητικά και προξενούν μεγάλες καταστροφές.

Η Αθωνική χερσόνησος έχει κ λ ί μ α μεσογειακού τύπου. Το χειμώνα, που είναι ήπιος στις χαμηλότερες ζώνες προς τη θάλασσα, και παγερός στις ψηλότερες, οι βροχοπτώσεις φτάνουν στο "μέγιστον". Το θέρος είναι σχετικά ξηρό.

Οι κλιματολογικές αυτές συνθήκες είναι φυσικό να αλλάζουν στις οροσειρές και στην κορυφή του 'Aθω, όπου εξαιτίας του μεγάλου ύψους υπάρχουν χιόνια μέχρι και το τέλος Απριλίου ή ακόμη και στις αρχές Μαϊου. Στη διαμόρφωση αυτή του κλίματος βασικό ρόλο παίζουν δύο παράγοντες: Η θάλασσα που περιβάλλει τη γλωσσόμορφη χερσόνησο του 'Aθω και ο ιδιότυπος κεντρικός κορμός του Όρους με τη θεόρατη βελοειδή κορυφή του.    Σύμφωνα μάλιστα με την ορθή παρατήρηση του W. Rauh οι βόρειοι και βορειοανατολικοί άνεμοι προσκρούουν στη βόρεια πλευρά του Όρους, αναπτύσσονται προς τα επάνω και πέφτουν στην ανάγλυφη επιφάνεια της χερσονήσου με τεράστια σφοδρότητα σαν καταβατικοί άνεμοι.

Κατά την κάθοδο τους εκχέονται προς τις χαμηλότερες κορυφές, τις κοιλάδες, τις πλαγιές και τις χαράδρες και από εκεί κατόπιν αποκτούν πορεία ανάλογη με τις εδαφικές εξάρσεις και κοιλότητες. Στο γεγονός αυτό αποδίδονται και οι μικροδιαφορές στην κατεύθυνση του ανέμου που παρατηρούνται κατά τόπους.

Ένα από τα κύρια φυσιογνωμικά στοιχεία των Αθωνικών εκτάσεων είναι η πλουσιώτατη και ιδιάζουσα β λ ά σ τ η σ η τους. Τα 98% περίπου της επιφάνειας της χερσονήσου καλύπτουν δένδρα, θάμνοι, ημίθαμνοι και ποώδη φυτά. Η αφθονία των δασών και των θάμνων και η ποικιλία της χλωρίδας συνθέτουν ένα σπάνιο χαλί από πράσινο που εδώ και πολλούς αιώνες χαρακτήρισε την περιοχή σαν βοτανικό παράδεισο.

Η πλούσια αυτή βλάστηση παρουσιάζει ζωνοειδή διάρθρωση. Από την παραλία δηλαδή, έως την κορυφή του 'Aθω, η περιοχή χωρίζεται σε πέντε ζώνες: στην παραλιακή, στη ζώνη που ευδοκιμούν τα σκληρόφυλλα και αείφυλλα, στη ζώνη που φύονται τα ξυλώδη φυτά, στην κύρια δασική ζώνη, που αναπτύσσονται φυλλοβόλα και πλατύφυλλα, καθώς και βελονοειδή κωνοφόρα δέντρα και στην αλπική ζώνη.

Στις δασώδεις περιοχές απαντούν κατά ζώνες καστανιές, οξυές, έλατα, πεύκα, πρίνοι, και άλλα αείφυλλα ή φυλλοβόλα δένδρα. Στις άλλες περιοχές οι μέχρι σήμερα γνωστές φυτικές μορφές υπερβαίνουν τα 1.118 είδη, τα 90 υποείδη και τις 194 ποικιλίες που ανήκουν συνολικά σε 503 γένη και 96 οικογένειες. Η απέραντη αυτή θάλασσα πρασίνου διακοσμημένη ιδίως την άνοιξη και το φθινόπωρο με τα πολύχρωμα άνθη των φυτών και των δένδρων και τις πολυάριθμες αποχρώσεις τους συναρπάζουν το θεατή και του δημιουργούν ανέκφραστη αισθητική απόλαυση.

Η καταπληκτική αυτή ποικιλία των δένδρων και των φυτών οφείλεται κατά τους ειδικούς σε πολλούς λόγους, από τους οποίους σπουδαιότεροι είναι, η γεωγραφική θέση της χερσονήσου, η προέκταση της βαθειά μέσα στη θάλασσα, το ορεινό έδαφος της, το μεγάλο ύψος του Όρους, οι ευνοϊκοί κλιματικοί και εδαφικοί παράγοντες της περιοχής και η απουσία κοπαδιών από αυτήν.



Β΄ ενότητα
ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ - ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ
Τον ταπεινό «υψώνει» κα ...
Περισσότερα >>
Γ΄ ενότητα
ΘΕΙΑ ΧΑΡΗ - ΧΑΡΙΣΜΑΤΑ
Τι σημαίνει να έχεις, ή ν ...
Περισσότερα >>