www.acapus.com Greek         Αγγλικά Last updated 23/12/2004    
    

    

Photo Album
Αναζήτηση

         
  
  
Γνωστικά κεφάλαια


Φωτίζεται ό νούς πού άνέβη στό ΰψος της γνωστικής θεωρίας, μελετώντας αυτούς τους λόγους. Σκοτίζεται όμως πάλι, όταν κυλισθή σε πάθος.
1. Είναι ανάγκη νά γνωρίζη ό γνωστικός πότε ό νους του ευρίσκεται στον χώρο τών νοημάτων, πότε στον χώρο των λογισμών καί πότε στον χώρο της αίσθήσεως. Καί σ' αυτόν τόν τελευταίον, αν εϊναι σε πράγματα τοϋ καιροϋ, ή σε παράκαιρα
μάλλον.
2. "Οταν ό νους δεν ευρίσκεται σε νοήματα, ευρίσκεται οπωσδήποτε σε λογισμούς. "Οταν ευρίσκεται σε λογισμούς, δεν ευρίσκεται σε νοήματα. "Οταν ευρίσκεται με τήν αίσθησι ευρίσκεται με όλα.
3. Με τό νόημα, ό νους περνάει στά νοητά. Με τόν λογισμό, τό λογικό περνάει στά λογικά. Ή αϊσθησις μέσω της φαντασίας περνάει στά πρακτικά.
4. "Οταν ό νους συμμαζεύεται στον εαυτό του, δεν θεωρεί
τίποτε οΰτε από τά αισθητά, οΰτε από τά λογικά, αλλά μόνον
γυμνά νοερά πνεύματα καί θεϊκές λάμψεις, πού αναβλύζουν ειρήνη καί χαρά.
5. "Αλλο είναι τό περιεχόμενο τοϋ πράγματος, άλλο ή εννοιά του καί άλλο εκείνο πού γίνεται αντιληπτό με τήν αϊσθησιν. Τό πρώτο είναι ουσία, τό δεύτερο συμβεβηκός, τό τρίτο είναι ή διαφορά τοϋ υποκειμένου.
6. Ό νους, καθώς ανοίγεται σε πολλούς δρόμους, γίνεται
άχόρταστος. "Οταν συμμαζεύεται σε ενα μόνο, στον δρόμο της
προσευχής, πρίν από την τελειότητα στενοχωρείται καί παρακαλεί μ' επιμονή αυτόν, στον όποιον ανήκει ν' άφεθή καί νά
πάη σ' εκείνα από τά όποια ήρθε.
7. Ό νους, ενώ προέρχεται από ψηλά, δέν θά έπιστρέψη
πάλι έκεϊ, αν δέν καταφρόνηση τελείως τά κάτω με την ασχολία στά θεία.
8. "Αν δέν μπορής νά κάνης τήν ψυχή σου νά περιορισθή
στους λογισμούς πού τήν άφοροϋν, τουλάχιστον ανάγκασε τό
σώμα σου νά μονάζη, σκεπτόμενος πάντοτε τήν αθλιότητα του.
Γιατί έτσι, μέ τόν καιρό καί μέ τό έλεος τοϋ Θεοϋ, θά μπόρεσης
νά έπιστρέψης στό αρχικό αξίωμα της θείας ευγενείας.
9. Ό πρακτικός εύκολα μπορεί νά ύποτάξη τόν νοϋ του
στην προσευχή, ενώ ό θεωρητικός τήν προσευχή στον νοϋ. Ό
πρώτος μέ τό νά συμμαζεύη τήν αϊσθησιν από τά φαινόμενα
σχήματα, ό δεύτερος μέ τό νά μεταφέρη τήν ψυχή προς τους
κρυμμένους μέσα στά σχήματα λόγους. Ό πρώτος κάνει τόν
νοϋ του νά άγνοή τους λόγους τών σωμάτων, ενώ ό δεύτερος
τόν κάνει νά κατανοή τους λόγους τών ασωμάτων. Ασώματα
είναι οι λόγοι τών σωμάτων, οι ιδιότητες καί οι ουσίες τους.
10. "Οταν ελευθέρωσης τόν νοϋ σου από τήν ήδυπάθεια των σωμάτων, τών πραγμάτων καί τών φαγητών, τότε οποιοδήποτε δώρο κάνεις στον Θεό, θά σοϋ λογαριασθή καθαρό. Ώς άνταπόδοσι θά λάβης ν' ανοίξουν τά μάτια της καρδίας σου γιά νά
μελετάς καθαρά τους λόγους τοϋ Θεοϋ πού εϊναι γραμμένοι
έκεϊ, πού θά φανοϋν πιό γλυκοί από μέλι καί κηρήθρα (Ψαλμ.
Ι 18, 103) στό νοητό λάρυγγα σου, από την γλυκύτητα πού βγαίνει άπ' αυτούς.
11. Δεν θά μπόρεσης νά κάνης τόν νοϋ σου ανώτερο άπό
τήν επιθυμία των σωμάτων, των πραγμάτων καί των όχι απαραίτητων φαγητών, εκτός αν τόν εισαγάγης στην καθαρή χώρα
των δικαίων, οπότε θά αναπήδηση ή μνήμη τοϋ θανάτου καί ή
μνήμη τοϋ Θεοϋ καί θά σβήση άπό τήν γήινη καρδιά κάθε βλά-
στημα επιθυμίας.
12. Τίποτε άλλο δέν είναι πιό φοβερό άπό τήν μνήμη τοϋ
θανάτου, οΰτε πιό θαυμάσιο άπό τήν μνήμη τοϋ Θεοϋ. Ή πρώτη προξενεί σωτήρια λύπη, ενώ ή άλλη χαρίζει ευφροσύνη, ό
πως λέει ό Προφήτης "Έμνήσθην τοϋ Θεοϋ καί ηύφράνθην" (Ψαλμ.
76, 4). Καί ό σοφός λέει: ""Εχε στό νοϋ σου τά τελευταία σου, καί
δέν θ' άμαρτήσης". Είναι αδύνατο νά κάνη κάποιος κτήμα του
τό δεύτερο, αν δέν λάβη προηγουμένως πείρα της πικρίας τοϋ
πρώτου.
13. "Εως ότου ό νους άντικρύση τήν δόξα τοϋ Θεοϋ με
ακάλυπτο πρόσωπον, δέ μπορεί ή ψυχή νά λέη με συναίσθησι:
"Έγώ θά νιώσω άγαλλίασι εξαιτίας τοϋ Κυρίου, θά ευφρανθώ
γιά τήν σωτηρία πού θά μοϋ στείλη". Γιατί τό κάλυμμα της φιλαυτίας της σκεπάζει τήν καρδιά, γιά νά μήν της φανερωθούν
τά θεμέλια της οικουμένης, τά όποια είναι οι λόγοι τών δημιουργημάτων. Τό κάλυμμα αυτό δέν αφαιρείται άπό τήν καρδιά
χωρίς θεληματικούς καί αθέλητους κόπους.
14. Οΰτε μετά τήν φυγή άπό τήν Αϊγυπτον, ή οποία είναι ή
έμπρακτη αμαρτία, οΰτε μετά τήν διάβασι της Ερυθράς Θαλάσσης, ή οποία είναι ή δουλεία στά αισθητά, άλλα μετά τήν
διαμονή στην έρημο, πού βρίσκεται ανάμεσα στά ενεργήματα
καί τά κινήματα της κακίας, μπορεί ό οδηγός τοϋ Ισραήλ νά κατασκοπεύη τήν γη της επαγγελίας, ή οποία είναι ή απάθεια, αποστέλλοντας ώς κατασκόπους τήν οπτική καί τήν θεωρητική του δύναμιν.
15. Εκείνοι που κάθονται στην έρημο, δηλαδή στην απραξία των παθών, εξ ακοής μόνο μαθαίνουν τά αγαθά της μακαρίας εκείνης γης της επαγγελίας. Εκείνοι πού τά κατασκόπευσαν, πήραν κάποια απλή ιδέα μέ τήν θεωρία των ορατών. Έκεΐνοι, όμως πού κατηξιώθησαν νά μπουν σ' αυτήν έχόρτασαν
μέ όλη τήν αϊσθησί των από όσα ρέουν σάν μέλι καί γάλα άπ'
αυτήν, δηλαδή άπό τους λόγους της πρώτης καί της δευτέρας
θεωρίας.
16. Δέν σταυρώθηκε ακόμη μαζί μέ τον Χριστό εκείνος
πού εξακολουθεί νά εχη φυσικές κινήσεις στή σάρκα του, οΰτε
έχει ταφή μαζί Του εκείνος πού σέρνει μαζί του κακές ψυχικές
ενθυμήσεις. Πώς λοιπόν νά άναστηθή αυτός μαζί μέ τον Χριστό
γιά νά ζήση τήν καινούργια ζωή;(Ρωμ. στ', 4-6).
17. Επειδή τρείς είναι οι πιό περιεκτικές αρετές της ψυχής, ή νηστεία, ή προσευχή καί ή σιωπή, είναι ανάγκη εκείνος
πού πρόκειται νά σταματήση τήν προσευχή, νά αναπαύεται σέ
κάποια φυσική θεωρία• εκείνος πού πρόκειται νά λύση τήν σιωπή, νά άσχοληθή σέ κάποια ηθική ομιλία κι εκείνος πού θά κατάλυση τήν νηστεία, νά λάβη κάποια τροφή πού επιτρέπεται.
18. "Οσον ό νους ευρίσκεται στά θεία, διατηρεί τήν θεία
όμοίωσι, παραμένοντας αγαθός καί εύσπλαχνικός. "Οταν όμως
εύρεθή στά αισθητά, αν μέν κατεβαίνη προς αυτά στον καιρό
καί μέ τόν τρόπο πού πρέπει, δίνοντας καί παίρνοντας εμπειρία, επιστρέφει πάλι στον εαυτό του ξαναβρίσκοντας τήν εύρρωστία του. "Αν ό'μως κατεβαίνη σέ άκατάλληλον καιρό καί χωρίς ανάγκη, τότε θά εύρεθή σάν κάποιος στρατηγός απερίσκεπτος πού χάνει στη μάχη την περισσότερη δύναμί του.
19. Ό παράδεισος της άπαθείας, πού είναι κρυμμένος μέσα
μας, είναι εικόνα τοϋ Παραδείσου πού μέλλει νά ύποδεχθή τους
ενάρετους. Άλλα θά ευρεθούν έξω άπό αυτόν όλοι όσοι δέν
μπόρεσαν νά μπουν στον παράδεισο πού περιέχεται μέσα μας.
20. Ό αισθητός ήλιος κρατάει τίς ακτίνες του εξω άπό
κλειστά σπίτια. Ό νοητός όμως ήλιος δέν θά ρίξη τίς γλυκές
του ακτίνες στην ψυχή, ή οποία τόν περιμένει, αν δέν έχει κλειστές τίς αισθήσεις γιά τά ορατά.
21. Γνωστικός εϊναι αυτός πού ενεργεί με μεγαλοσύνη τίς
καταβάσεις του στά αισθητά, καί μέ ταπείνωσι τίς αναβάσεις
της ψυχής του στά νοητά.
22. Ή μέλισσα γυρίζοντας στά λιβάδια, ευρίσκει έκεϊ άπό
που θά συγκέντρωση τό μέλι• ή ψυχή, περιδιαβάζοντας τους
ποικίλους αιώνες, άπό έκεϊ χύνει τήν γλυκύτητα στη διάνοια.
23. Τό ελάφι πού έφαγε φίδια τρέχει στίς πηγές γιά νά
σβήση τό κάψιμο τοϋ δηλητηρίου. Ή ψυχή πού πληγώθηκε
άπό θεϊκά βέλη, έχει άκατάπαυστον ερωτά προς τόν Θεόν πού
τήν έπλήγωσε.
24. Στή μοναχική ζωή γεννώνται "ψιλοί" λογισμοί, ένώ
στην έγγαμη ζωή γεννώνται καί πρόσθετοι λογισμοί. Στήν πολυσχιδή όμως ψυχή, οι λογισμοί εκδιώκονται• τήν πλησιάζουν
μόνον ασώματοι νόες καί της αποκαλύπτουν τους λόγους περί
προνοίας καί κρίσεως, σάν κάποια θεμέλια τής γης.
25. Στήν έγγαμη ζωή, τό αρσενικό καί τό θηλυκό δε μποροϋν νά βλέπωνται άπαθώς. Αυτό συμβαίνει μόνο στή μοναχική ζωή, όπου, χάρι στον Ίησοϋ Χριστόν, δεν αναγνωρίζεται
διαφορά αρσενικού καί θηλυκού (Γαλ. 3, 28) λόγω τής θείας
όμοιώσεως.
26. Οι λογισμοί δεν προέρχονται οΰτε από τό άλογο μέρος
τής ψυχής (γιατί δέν υπάρχουν λογισμοί στά άλογα όντα), οΰτε από τό νοερό (γιατί οΰτε στους Αγγέλους υπάρχουν). Εϊναι
γεννήματα τής λογικής της καί χρησιμοποιούν σάν σκάλα τήν
φαντασία. Ανεβαίνουν δηλαδή στον νοϋ από τήν αϊσθησι καί
τοϋ μεταφέρουν τά σχετικά μέ αυτή, καί κατεβαίνουν από τόν
νοϋ στήν αϊσθησι, υποβάλλοντας τά σχετικά μέ τόν νοϋ σ' αυτήν.
27. Σάν κάποιοι πού ανεβαίνουν από τόν βυθό καί προσπαθοϋν νά πιασθοϋν από κάπου γιά νά σωθοϋν, θά παρουσιασθούν οι πονηροί λογισμοί, όταν ή κακία κινδυνεΰη σάν πλοίο
νά βυθισθή στον κατακλυσμό των δακρύων.
28. Ανάλογα μέ τήν ποιότητα τής ψυχής, μαζεύονται γύρω από αυτήν οι λογισμοί ή ώς πειρατές νά τήν βυθίσουν, ή ώς
κωπηλάτες νά τήν βοηθήσουν όταν κινδυνεύη. Οι πρώτοι τήν
τραβούν προς τό πέλαγος των άπρεπων λογισμών, ενώ οι δεύτεροι, προτιμώντας τήν πλησιέστερη ακτή, κάνουν τό πλοίο ν'
άράξη σέ γαλήνιες ακτές.
29. Ή ψυχή πού επιθυμεί νά άποβάλη τόν έβδομο καί
τελευταϊον λογισμό τής κενοδοξίας, άν δέν ξεντυθή τους έξι
προηγουμένους, δέν θά μπόρεση νά ένδυθή τόν όγδοο, τόν οποίο ό θείος Απόστολος ονομάζει "ούράνιον κατοικητήριον",
(Β' Κορ. 5, 2-4) πού εξαιτίας τών στεναγμών των γίνονται ικανοί νά τό φοροϋν εκείνοι, που γιά χάρι του έγυμνώθησαν από τά υλικά πράγματα.
30. Στήν τελεία προσευχή έρχονται αγγελικοί λογισμοί"
στη μέση προσευχή, πνευματικοί• καί στήν εισαγωγική, οι φυ
σιολογικοί.
31. "Οπως ή καλή ποιότητα τοϋ σπόρου φανερώνεται με τό
στάχυ, έτσι καί ή γνησιότητα της θεωρίας φανερώνεται με τήν
προσευχή. Τό στάχυ, γιά νά έμποδίζη τά πουλιά πού τρώνε
σπόρους, έχει γύρω του σάν δόρατα τά άγανα. Αντίστοιχα, ό
προσευχόμενος έχει τους λογισμούς πού φιλοσοφούν τήν ώρα
τών πειρασμών γιά νά τους αφανίσουν.
32. "Οσα από τήν ψυχή μπορούμε νά δοϋμε επειδή συνδέονται με τήν πραξι, ομοιάζουν ασημένια, σάν φτερά περιστεριού.
Οι πλάτες της, δηλαδή, όσα δε φαίνονται επειδή συνδέονται με
τήν θεωρία, αλλά τά εννοούμε έχουν τήν λάμψι τοϋ χρυσαφιού.
Ή ψυχή πού δέν έγινε έτσι ωραία, δέν μπορεί νά πετάξη καί ν'
άναπαυθή έκεϊ όπου, όλοι ό'σοι κατοικούν, έχουν διαρκή ευφροσύνη (Ψαλμ. 86, 7).
 


Κ' Μέρος...Η Κοίμηση του Ιωσήφ του Βατοπαιδινού.

 Περισσότερα >>

Λ' Μέρος...Το νησί, 1922, Αττίλας 1974, Σινά το Όρος Του Θεού, κ.α.
Περισσότερα >>