www.acapus.com Greek         Αγγλικά Last updated 23/12/2004    
    

    

Photo Album
Αναζήτηση

         
  
  
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ. Από τον Μ. Λαμάρκ ως τον Κάρολο Δαρβίνο

Στο προηγούμενο κεφάλαιο αναφέραμε πως η θεωρία του Λαμάρκ είναι απλή και λογικότατη. Τόσο απλή, ώστε καταντά ταυτόχρονα και.. απλοϊκή. Η απλοϊκότητά της βρίσκεται στο ότι θεωρεί το περιβάλλον ικανό να δημιουργεί νέα είδη. Τη θεωρία αυτή προσπάθησε να εφαρμόσει πριν λίγα χρόνια ο Λυσένκο (Τ. Lyssenco) στη Ρωσία.
Ο Ρώσος Λυσένκο εμπνεόταν από αθεϊστικές ιδέες, ενθαρρυνόταν από το αθεϊστικό καθεστώς της χώρας του και είχε ολόθυμη την υποστήριξή του. Θεωρώντας παντοδύναμο το περιβάλλον, προσπάθησε να κλονίσει τους νόμους της κληρονομικότητας των Mendel (Μέντελ) και Morgan (Μόργκαν). Ας σημειωθεί ότι στα χρόνια του Στάλιν όσοι δέχονταν τους νόμους του Μέντελ, εξορίζονταν στη Σιβηρία... Οι φοιτητές, που κρατούσαν βιβλία με τις θεωρίες του Μέντελ, χαρακτηρίζονταν... αντιδραστικοί και διώκονταν! Η κόρη του Στάλιν, η Σβετλάνα, μιλώντας στα Απομνημονεύματα της για μια φίλη της Βιολόγο, τη Βέρα, σημειώνει πως η Γενετική επιστήμη είχε χαρακτηρισθεί από τον πατέρα της ως... «ιδεαλιστική», γι’ αυτό και απαγορεύτηκε στη Σοβιετική Ένωση. Η θεωρία των Μέντελ -Μόργκαν χαρακτηρίστηκε «ως αίρεση» και σαν τέτοια «δεν είχε δικαίωμα υπάρξεως στη Σοβιετική Ένωση», γράφει η Σβετλάνα (1).
Ο Λυσένκο, που ήταν άσημος γεωπόνος (για την ακρίβεια η ειδικότητά του ήταν εκείνη του γεωργοτεχνίτη), έγινε «Ο δικτάτορας της Σοβιετικής Βιολογίας». Εδέσποζε δε τόσο πολύ, ώστε η γνώμη του ήταν αποφασιστική και τελεσίδίκη σ’ όλα τα βιολογικά θέματα! Ο Τh. Dobzhansky (Θεοδόσιος Ντομπζόνσκυ), διάσημος ερευνητής και Καθηγητής της Ζωολογίας στο Πανεπιστήμιο Columbia της Ν. Υόρκης, αναλύοντας τη θεωρία του Λυσένκο, γράφει:
«Η πρόταση του Λυσένκο συνοψίζεται, ούτε λίγο ούτε πολύ, στην απόρριψη της Γενετικής και μεγάλου μέρους της Γενετικής Βιολογίας, η οποία θεμελιώθηκε τα τελευταία πενήντα η περισσότερα χρόνια και στην παραδοχή ενός άτεχνου μίγματος από το Λαμάρκ και τον Σπένσερ (Spenser) με λίγο Μιτσούριν (Michurin), που προστέθηκε για νοστιμάδα... Δεν προσφέρονται καθόλου γεγονότα, ώστε να μπορέσει κανείς να τα εκτιμήσει με την κριτική• γίνονται μόνο περιπτωσιακά υπαινιγμοί για μερικά εκπληκτικά πειράματα του Λυσένκο και των μαθητών του». Όσοι όμως επιχείρησαν να επαληθεύσουν τα... «εκπληκτικά» αυτά πειράματα απέτυχαν! (2)
Ο Jean Rostand (Ζάν Ροστάν, πέθανε το Σεπτέμβριο του 1977), Γάλλος βιολόγος, φιλόσοφος, συγγραφέας και ακαδημαϊκός, έγραφε το 1970 για την προσπάθεια του Λυσένκο ν’ αγνοήσει τα χρωμοσώματα σαν τους κύριους φορείς των κληρονομικών χαρακτήρων:
«Ήτανε μια θλιβερή περίοδος αυτή της Λυσενκοσταλινικής δικτατορίας, που πρέπει να τη θυμόμαστε σαν λυπηρό παράδειγμα αναμίξεως της προκατειλημμένης πολιτικής στο πεδίο της επιστήμης. Καημένα χρωματοσώματα, που πολιτικοποιηθήκατε και στρατολογηθήκατε για να χρησιμοποιηθείτε από τους επικίνδυνους αντιπάλους του διαλεκτικού υλισμού και που ήσασταν απορριπτέα εν ονόματι του Κάρλ Μαρξ... Σήμερα όλα έχουν γυρίσει στην τάξη, τουλάχιστο φαινομενικά, ο Λυσένκο βρίσκεται σε δυσμένεια, όμως η γενετική στην ΕΣΣΔ έχασε αρκετά χρόνια» (3).
Ο διάσημος Γάλλος βιολόγος Ζακ Μονό (βραβείο Nobel Φυσιολογίας), Διευθυντής του Ινστιτούτου Παστέρ, έγραψε για το Λυσένκο και το έργο του:
«Τα γραπτά του ίδιου του Λυσένκο έδειχναν (...) ότι ο συγγραφέας (τους) δεν ήταν επιστήμονας, αλλά τσαρλατάνος ή παρανοϊκός —ήταν φαίνεται και τα δύο». Ο Μονό παρατηρεί, πως «ή άνοδος και η πτώση του Λυσένκο» είναι «το πιο παράξενο και το πιο λυπηρό επεισόδιο στην ιστορία της Επιστήμης». Και τούτο γιατί ο Λυσένκο, «ένας τσαρλατάνος, αυτοδίδακτος και φανατικός, μπόρεσε, στα μέσα του εικοστού αιώνα, να πετύχει στη χώρα του την υποστήριξη όλων των εξουσιών, του Κόμματος, του Κράτους, του Τύπου (χωρίς να λογαριάσουμε τα δικαστήρια και την αστυνομία) για να επιβάλει στη Βιολογία μια θεωρία μωρή και στη Γεωργία πρακτικές καθόλου αποδοτικές και συχνά καταστροφικές• ότι αυτός ο συνεπαρμένος κατάφερε ακόμα να επιβάλει την επίσημη απαγόρευση της διδασκαλίας και της πρακτικής ενός από τους βασικότερους κλάδους της Βιολογίας: της Γενετικής — να κάτι, που ξεπερνάει κάθε φαντασία» (4).
Ο Λυσένκο κι οι ιδέες του αποκηρύχτηκαν τελικά στη Σοβιετική "Ένωση, αλλά μετά το θάνατό του. Ο Λυσένκο, που είχε τιμηθεί από το Κράτος όσο ελάχιστοι επιστήμονες, πέθανε στις 20 Νοεμβρίου 1976 περισσότερο άσημος από ό,τι ήταν όταν άρχισε τη... λαμπρή σταδιοδρομία του (5).
Κάναμε ένα μεγάλο πήδημα• πήγαμε από το Λαμάρκ στο Λυσένκο. Ήταν όμως απαραίτητο, διότι ο Λυσένκο αντέγραψε το Λαμάρκ και διότι την εφαρμογή του Λαμαρκισμού πλήρωσε πολύ ακριβά η επιστήμη της Βιολογίας σε μια μεγάλη χώρα, όπως η Ρωσία. Γυρίζουμε λοιπόν πάλι στο Λαμάρκ.
Οι επιστήμονες παρατηρούν ότι το λάθος του Λαμαρκισμου βρισκόταν στο ότι απέτυχε ν’ αναγνωρίσει, ότι η εξωτερική μορφή των οργανισμών δεν είναι αποτέλεσμα του περιβάλλοντος, αλλά της γονιδιακής δράσεως. Τονίζουν ότι οι αλλαγές, που φέρνει το περιβάλλον στη δομή ενός οργανισμού (δηλαδή οι επίκτητες ιδιότητες), δεν μπορούν να μεταβιβασθούν, άμεσα στην επόμενη γενιά• για να μεταβιβασθούν πρέπει να περάσουν απαραίτητα μέσα από το κληρονομικό υλικό (DNA) ή καλύτερα, πρέπει να μεταφρασθούν σε DNA. Κατά συνέπεια η εμφάνιση κάθε νέας μορφής με χαρακτηριστικά που κληρονομούνται, έχει την πηγή της στις μεταβολές του γενετικού υλικού και συνεπώς και στη μεταβολή των αποθηκευμένων πληροφοριών μέσα σ’ αυτό. Ώστε η εμφάνιση κάθε νέας μορφής με χαρακτηριστικά που κληρονομούνται, είναι άσχετη προς τις μεταβολές του εξωτερικού περιβάλλοντος. «Επομένως η δημιουργία νέων ειδών είναι υπόθεση γενετικής πληροφορίας και θα πρέπει να συσχετίζεται περισσότερο με τον πομπό της πληροφορίας, παρά με τις συνθήκες του περιβάλλοντος»(6).
Στα τέλη του 18ου αιώνα έκανε την εμφάνισή του ένας φλογερός εξελικτικός. Ήταν ο Έρασμος Δαρβίνος (1731-1802), παππούς του Καρόλου Δαρβίνου. Ο Έρασμος έλεγε πως ο πρώτος νόμος της φύσεως ήταν «φάγε ή θα φαγωθείς». Στο βιβλίο του «Ο Ναός της Φύσεως» (The Temple of Nature) προσπάθησε να αποδείξει πως ακριβώς ο νόμος αυτός θα οδηγούσε σε μια «βελτιωμένη υπεροχή και λαμπρότητα» σ’ όλα τα τμήματα της δημιουργίας. Έλεγε ότι οι δυνατοί και χαρισματούχοι οργανισμοί, που θα επιζούσαν, αφού «η πείνα, ο πόλεμος και η επιδημία, η αρρώστια και ο θάνατος θα θέριζαν τις περιττές και πλεονάζουσες μυριάδες από τη γη», θα βελτιώνονταν από γενιά σε γενιά...
Σαράντα χρόνια μετά τον Έρασμο Δαρβίνο, το 1844, κυκλοφόρησε ανώνυμα ένα βιβλίο με τίτλο: «Ίχνη (στοιχεία) της Φυσικής Ιστορίας της Δημιουργίας». Το βιβλίο αυτό το ’γραψε ο Ρόμπερτ Τσέϊμπερς (Robert Chambers), τ’ όνομά του όμως τηρήθηκε μυστικό. Ο τόνος του βιβλίου ήταν καθαρά εξελικτικός. Ο συγγραφέας έλεγε πως ένας παγκόσμιος νόμος της φύσεως δημιουργούσε συνεχώς την τάξη από το χάος. Οι μεταγενέστεροι εξελικτικοί δανείστηκαν τα περισσότερα επιχειρήματά τους από τον Τσέϊμπερς. Οι ιδέες του Τσέϊμπερς συνάντησαν την αντίδραση των επιστημόνων της εποχής του. Το βιβλίο του δέχτηκε αυστηρή κριτική, γιατί είχε θέσεις επιστημονικά απαράδεκτες (7).
Πριν κλείσουμε το κεφάλαιο αυτό, σημειώνουμε πως στη θεωρία του Λαμάρκ είχε αντιταχθεί ο πατέρας της Παλαιοντολογίας και ιδρυτής της Συγκριτικής Ανατομίας Γεώργιος Κυβιέ. Ο Κυβιέ δεχόταν ότι τα είδη ήσαν σταθερά. Υποστήριζε δηλαδή τη σταθερότητα, το αμετάβλητο των ειδών. Υποστήριζε ότι σε διάφορες γεωλογικές περιόδους παρουσιάστηκαν απότομα χλωρίδες και πανίδες, ανεξάρτητες η μια από την άλλη• στις περιόδους αυτές παρουσιάστηκαν επίσης γένη και είδη, που ήσαν ολοκληρωμένα και διαμορφωμένα από την πρώτη στιγμή της εμφανίσεώς τους.
Εξελικτικές ιδέες, περισσότερο η λιγότερο όμοιες με εκείνες του Τσέϊμπερς, συναντούμε πολλές από τοΛαμάρκ ως τον Κάρολο Δαρβίνο. Αλλά τις παραλείπουμε για να πάμε στον Κάρολο Δαρβίνο, που γεννήθηκε στην πρώτη δεκαετία του 19ου αιώνα.



Δωδεκάνησα
Στα Δωδεκάνησα υπάρχουν αρκετά και μεγάλα μοναστήρ ...
Περισσότερα >>
β. ΣΚΗΤΗ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ (Μ. Λαύρας)

Κοντά στο ακρωτήριο Νυμφαίον και ό ...
Περισσότερα >>