www.acapus.com Greek         Αγγλικά Last updated 23/12/2004    
    

    

Photo Album
Αναζήτηση

         
  
  
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ. Από τον Κάρολο Λινναίο στον Μ. Λαμάρκ

Πριν από τον Κάρολο Λινναίο επικρατούσε η αντίληψη πως τα είδη είναι σταθερά και αμετάβλητα. Τούτο έγινε πίστη των επιστημόνων χάρη και στα συγγράμματα του Τζων Ραίη (John Ray). Εκείνος όμως, που καλλιέργησε σταθερά την αντίληψη αυτή, ήταν ο Σουηδός Κάρολος Λινναίος (Carl von Linnaeus η Linne, 1707-1778). Ο Λινναίος έφθασε στο συμπέρασμα —το οποίο και διεκήρυξε— ότι: «Υπάρχουν τόσα είδη, όσα εδημιούργησε από την αρχή - αρχή του κόσμου το άπειρο Όν». Αργότερα τροποποίησε κάπως τη θεωρία του. Δέχτηκε ότι όλα τα είδη κάθε γένους αποτελούσαν στην αρχή ένα μοναδικό είδος. Αυτό το είδος με τη γέννηση νόθων (υβριδίων) (1), που προήλθαν από τη διασταύρωση αρχέγονων (πρωταρχικών) ειδών, απομακρύνθηκε από την αρχική του μορφή σιγά - σιγά και σχημάτισε το σημερινό μεγάλο πλήθος των ειδών.
Ο Γάλλος Γεώργιος Κυβιέ (Georges Cuvier, 1769-1832), που εισηγήθηκε πρώτος την ιδέα ενός γενεαλογικού δένδρου στη Ζωολογία, είδε τις συγγένειες μεταξύ των ζώων πιο καθαρά από τον Κ. Λινναίο. Έλεγε όμως πως οι ομοιότητες αυτές οφείλονται στο πάνσοφο σχέδιο του Δημιουργού. Τη θεωρία του Κυβιέ ανέπτυξαν αργότερα ακόμη περισσότερο, φθάνοντας ως τις τελικές της συνέπειες, διάσημοι επιστήμονες όπως ο d’ Orbigny (Ντ’ Ορμπινύ), ο d’ Archaiac (Ντ’ Αρσεάκ), ο Barrande (Μπαρράντ), ο Forbes (Φορμπές), ο Louis Agassiz (Λουί Αγκασί) κ.ά.
Στο διάστημα αυτό παρουσιάστηκαν συγγραφείς και λόγιοι —τέτοιοι παρουσιάζονται πάντα— που προσπάθησαν να διαδώσουν ιδέες μη επιστημονικές και ανορθόδοξες. Τις πρόβαλαν —όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις αυτές— με τρόπο, που φαινόταν επιστημονικός και με πολλή γοητεία. Έτσι ο Έντουαρντ Τάϊσον (Edward Tyson) όταν είδε ένα ουραγκουτάγκο στα Στενά της Μαλάκκας (η Μαλάκκα είναι χερσόνησος των Ανατολικών Ινδιών), έγραψε πως ο άνθρωπος κι ο πίθηκος έχουν συγγένεια. Όμοιοι σύνδεσμοι, είπε ο Tyson, υπάρχουν μεταξύ των ειδών κάθε τύπου. Τόσο πολύ πίστευε στη θεωρία του, ώστε επέμενε πως οι αρχαίοι είχαν πάθεί σύγχυση και ταύτιζαν τον άνθρωπο με τους πιθήκους. Οι μικροί Πυγμαίοι των αρχαίων, έλεγε ο Tyson, ήσαν πίθηκοι και όχι άνθρωποι! Εξαφορμής των ιδεών αυτών σε λίγο καιρό κυκλοφόρησε η φήμη για κάποιο άγριο αγόρι, τον Πέτρο, που είχε συλλάβει το 1725 σε δάσος της Γερμανίας ο... βασιλιάς Γεώργιος Α’. Γύρω απ’ αυτό τον... άγριο Πέτρο έπλασαν μύθους απίθανους. Το 1802 κυκλοφόρησε φήμη για άλλο άγριο, δωδεκάχρονο αγόρι, που βρέθηκε πάλι σε δάσος. Έλεγαν πως έβγαζε άναρθρες κραυγές, ζούσε γυμνό, πηδούσε από δένδρο σε δένδρο, δεν έτρωγε ψωμί, και του άρεσαν οι πατάτες, τις όποιες όμως προτιμούσε βραστές!...
Σ’ όλους αυτούς τους μύθους και τις φαντασιοπληξίες αντέδρασαν οι γνήσιοι επιστήμονες. Ο Γάλλος φυσιοδίφης Μπυφφόν (Buffon, 1707-1788), ο ιδρυτής της Ζωολογικής Γεωγραφίας, διετύπωσε θεωρία, που έδινε μια καλή —στα δεδομένα της εποχής του— ερμηνεία για την εξέλιξη και τη μεταμόρφωση των ειδών. Έλεγε ότι μερικά τουλάχιστο νέα είδη προήλθαν από τα πρώτα - πρώτα κύρια στελέχη από μεταβολή. Επίστευε ότι η φύση, με τα μέσα που διαθέτει, μπορεί να κάνει τα πάντα, Εκτός από τη δημιουργία και την καταστροφή της ύλης. Το έργο αυτό, έλεγε, το κράτησε ο Θεός για τον εαυτό του. Η δημιουργία κι η εκμηδένιση ανήκουν μονάχα στη θεία Παντοδυναμία. Ο Θεός είχε εμπιστευθεί στη φύση μόνο τη μεταβολή και τη μεταποίηση, την ανάπτυξη και την ανακαίνιση.
Τη θεωρία της μεταμορφώσεως των ειδών διά της εξελίξεως είχε αναπτύξει σ’ όλη την έκτασή της ο Γάλλος Λαμάρκ (Jean - Baptiste de Monet Lamarck, 1744-1829). Ο Λαμάρκ ήταν αρχικά στρατιωτικός, ύστερα έγινε βοτανολόγος, φυσικός, χημικός και αργότερα ζωολόγος. Η θεωρία του συνοψίζεται σε δυό βασικές αρχές:
α) Η πρώτη αρχή του Λαμάρκ λέει:
Οι οργανισμοί είναι προικισμένοι με την ικανότητα να προσαρμόζονται αμέσως στις μεταβολές των συνθηκών του περιβάλλοντός τους, αναπτύσσοντας ιδιαίτερα τη χρήση ορισμένων οργάνων. Το περιβάλλον καθορίζει τις φυσιολογικές λειτουργίες κι αυτές, με τη σειρά τους, διαμορφώνουν ή δημιουργούν όργανα. Έτσι π.χ. Η καμηλοπάρδαλη ζώντας σε περιοχές ξερές, όπου δεν υπήρχε χορτάρι, αναγκαζόταν να τρέφεται με φύλλα ψηλών δένδρων. Καταβάλλοντας όμως συνεχώς εντατική προσπάθεια να φτάσει τα φύλλα, που ήσαν ψηλά, και τεντώνοντας το λαιμό της ανέπτυξε μακριά μπροστινά πόδια κι ένα πολύ μεγάλο λαιμό...
Σύμφωνα με την αρχή αυτή, όπως αναπτύσσεται ένα όργανο, έτσι μπορεί να πέσει και σ’ αχρηστία. Με τον τρόπο αυτό, έλεγε ο Λαμάρκ, προήλθαν τα φίδια από τις σαύρες. Κάποτε κάποιες σαύρες αναγκάζονταν να σέρνονται επίμονα μέσα σε στενές τρύπες. Το αποτέλεσμα ήταν να πέσουν τα πόδια τους σε αχρηστία (ή αχρησία), να ατροφήσουν κι ύστερα να εξαφανιστούν. Σε τελική φάση το σώμα έγινε πιο μακρύ, κι έτσι, πάντοτε κατά τον Λαμάρκ, αποκτήσαμε τα φίδια από τις σαύρες...
β) η δεύτερη αρχή του Λαμάρκ λέει:
Κάθε μεταβολή, που απέκτησε ο ζωντανός οργανισμός κάτω από την πίεση των συνθηκών του περιβάλλοντος, κληρονομείται από την επόμενη γενιά. Ώστε οι μεταβολές αυτές η oι ιδιότητες, που αποκτήθηκαν κάποτε (= οι επίκτητες ιδιότητες), δεν σταματούν- συνεχίζουν να παρουσιάζονται και στις επόμενες γενιές, έστω κι αν έπαυσαν να υπάρχουν οι συνθήκες, που τις προκάλεσαν.
Μ’ αυτές τις δυο αρχές ο Λαμάρκ εξηγούσε εύκολα τη δημιουργία νέων ειδών. Δεχόταν, πως τα ζώα αποτελούσαν μια σειρά, η όποια προχωρούσε σταθερά προς τα μπρος και προς τα άνω• από το απλούστερο πρωταρχικό (αρχέγονο) ζώο μέχρι τον άνθρωπο. Η κλίμακα όμως αυτή των φυτικών και των ζωικών οργανισμών προχωρούσε από τα κατώτερα και απλούστερα, στα ανώτερα και τελειότερα όχι τυχαία, αλλά με μέσα και τρόπους, που είχαν ορισθεί από τον Υπέρτατο Δημιουργό. Αυτή δε είναι η γενική και αμετακίνητη τάξη, την οποία ο Δημιουργός έβαλε στη φύση. Όλα, συμπλήρωνε ο Λαμάρκ, γίνονται με τη θέληση του Υπέρτατου Δημιουργού. Εμείς δεν μπορούμε να καθορίσουμε κανόνες στην εκτέλεση της θελήσεώς Του, ούτε να ορίσουμε τον τρόπο, που ακολούθησε γι’ αυτό το σκοπό. Αλλά όπως κι αν έχει εκφραστεί η θέληση του Δημιουργού, τίποτε δεν μπορεί να μειώσει το μεγαλείο της. Ο Λαμάρκ λοιπόν επίστευε σε Θεό Δημιουργό και Κυβερνήτη του κόσμου. Δεχόταν τάξη, πειθαρχία, ένα τελικό σκοπό στη φύση και στον κόσμο.
Ωστόσο η θεωρία του, η τόσο απλή και λογική είναι ταυτόχρονα... πολύ απλοϊκή. Το γιατί το αναλύουμε στο επόμενο κεφάλαιο.



Χάρτης και Ιστορία
  ...
Περισσότερα >>
Μονές Αγίου Όρους
Πολυάριθμοι είναι σήμερα οι επισκέπτες της Αθωνική ...
Περισσότερα >>